30 Ιουλ 2007

Μετασοβιετική Ανεκδοτολογία Ι

Το πολιτικό ανέκδοτο σε κάθε κοινωνία αποτελεί μία επιτομή τόσο της πολιτικής κουλτούρας των ανθρώπων, όσο και του βαθμού ελευθερίας που παρέχεται από το εκάστοτε πολίτευμα. Με μία πρώτη ωργουελική προσέγγιση, κάθε πολιτικό ανέκδοτο αποτελεί και μία “μικροσκοπική επανάσταση”, από τη στιγμή που ως εργαλείο ανατροπής επανακαθορίζει, αμφισβητεί και ασκεί δρυμεία κριτική στο πολιτικό κατεστημένο. Και αυτό το κατορθώνει αξιοποιώντας συνθετικά με έναν μοναδικό τρόπο τα εξωτερικά ερεθίσματα.

Στην Ελλάδα, πάντοτε μου προξενούσε εντύπωση η προτίμηση ενός 8 κόμμα κάτι των συμπολιτών μας σε ένα κόμμα – απολίθωμα. Δεν ξέρω αν οι άνθρωποι που συνεχίζουν να στηρίζουν το ΚΚ το κάνουν επειδή διαθέτουν αυξημένη αίσθηση του χιούμορ, γι' αυτό και με το παρόν επιδιώκω να υπενθυμίσω τη θέση του πολιτικού ανεκδότου στην χώρα του εφαρμοσμένου σοσιαλισμού. Ίσως έτσι να γίνει κατανοητός ένας ακόμη από τους λόγους που οδήγησαν στην θεαματική του πτώση· το χιούμορ.

Όπως επισημαίνει ο Ben Lewis στο Hammer and Tickle, ο κομμουνισμός υπήρξε ένας μηχανισμός παραγωγής ανεκδότων. Οι οικονομικές του θεωρείες σε συνδυασμό με ένα σύστημα καταπίεσης δημιούργησαν εγγενώς αστείες καταστάσεις. Ανέκδοτα υπήρξαν και υπό άλλα ολοκληρωτικά καθεστώτα, αλλά μόνο ο κομμουνισμός στάθηκε ικανός να δημιουργήσει μία τόσο παρανοϊκή, σουρρεάλ και ανά πάσα στιγμή αστεία πραγματικότητα.

Στη Σοβιετική Ένωση λοιπόν, η εκφορά και διάδοση πολιτικού ανεκδότου αποτελούσε κυριολεκτικά exterme sport, από τη στιγμή που κατά το περιώνυμο Άρθρο 58 του Σοβιετικού Ποινικού Κώδικα υπαγόταν στην αντικειμενική υπόσταση της αντι-σοβιετικής προπαγάνδας και επέσυρε ακόμα και την εσχάτη των ποινών. Μπορεί κανείς να μην εκτελέστηκε, όμως τα αρχεία χωρών του ανατολικού μπλοκ είναι γεμάτα με περιπτώσεις ανθρώπων που φυλακίστηκαν εξαιτίας ενός ανεκδότου. Σύμφωνα με τον ιστορικό Roy Medvedev οι επί Στάλιν πολιτικοί κρατούμενοι που είχαν φυλακιστεί εξαιτίας των ανεκδότων τους έφταναν τους 200.000(!).

Τα παραπάνω θα έπρεπε να ζυγίσει ο καθένας μας προτού στηρίξει ή δώσει άφεση στους απολογητές μιας τόσο άχαρης και καταπιεστικής μηχανής εξουσίας. Καθεστώς και νοοτροπία που δεν σηκώνουν το χιούμορ, σίγουρα δε θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν και σοβαρότερα πράγματα, όπως μια τεκμηριωμένη και καλοζυγισμένη κριτική. Και η διεκδίκηση της εξουσίας από ανθρώπους που δεν διαθέτουν ούτε χιούμορ ούτε ανοχή σε αυτό είναι κάτι το οποίο ως σκεπτόμενους πολίτες οφείλει να μας προβληματίζει.

Όταν ο Λένιν ήταν στα τελευταία του, τον επισκέφτηκε ο σύντροφος Στάλιν.
-„Είμαι πολύ άσχημα, φίλε μου“ του είπε ο Λένιν.
„Σε λίγο καιρό θα πεθάνω“.

- „Ε τότε παραδώστε σε μένα από τώρα την αρχηγία“ του λέει ο Στάλιν.
- „Φοβάμαι όμως, σύντροφε, πως ο λαός δε θα σε ακολουθήσει“.
- „Ένα τμήμα του φυσικά και θα με ακολουθήσει, σύντροφε Λένιν! Οι υπόλοιποι απλά θα ακολουθήσουν εσάς“.

15 σχόλια:

Panagiotis Oikonomou είπε...

Πραγματικά πολύ ωραίο θέμα. Παραθέτω κι εγώ ένα ανέκδοτο σχετικό με τον κομμουνιστικό ηγέτη της τέως Ανατολικής Γερμανίας (Λαϊκής Δημοκρατίας, για τους... αμετανόητους) Έριχ Χόνεκερ , το οποίο μεταφέρω από την ταινία "Η Ζωή των Άλλων":

Στην Αν. Γερμανία βγαίνει το πρωί από την ανατολή ο ήλιος. Τον βλεπει ο Χόνεκερ και λέει:
-Καλημέρα, σύντροφε!
-Καλημέρα, λέει κι ο ήλιος.
Φτάνει μεσημέρι και ο ήλιος λάμπει ψηλά, στη μέση του ουρανού.
-Γεια σου, σύντροφε, λέει ο Χόνεκερ.
-Γεια σου, απαντά ο ήλιος.
Έρχεται και το βραδάκι και ο ήλιος αρχίζει να δύει. Τον βλέπει ο Χόνεκερ και λέει:
-Καλό βράδυ, σύντροφε!
-Δε μας χέζεις, εγώ τώρα είμαι στη Δύση!

mathiou είπε...

Σωστός ο παίκτης. Και ίσως πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε κι εμείς με χιούμορ. (Εμείς = όσοι θεωρούμε το ΚΚΕ κόμμα-απολίθωμα).

Ανώνυμος είπε...

- Εσένα γιατί σε φέρανε Σιβηρία σύντροφε ;

- Όταν έπιασα δουλειά σε ένα εργοστάσιο πήγαινα 10 λεπτά νωρίτερα κάθε πρωί , και με κατηγορήσανε για κατάσκοπο .
Μετά πήγαινα 10 λεπτά αργότερα και με κατηγορησανε για σαμποτέρ
Τελικά πήγαινα ακριβώς στην ώρα μου και με κατηγορήσανε οτι είχα αμερικάνικο ρολόι..

Roark είπε...

λολ

Manoliscus είπε...

Σωστός mathiou, έτσι...
χιούμορ κι όποιος αντέξει!

Τα καλύτερα για το ΚΚΕ ως τώρα έχουν ειπωθεί δια στόματος Λαζόπουλου:

1. Η Παπαρήγα από το 90 και μετά διαβάζει και ξαναδιαβάζει το Κεφάλαιο και προσπαθεί να καταλάβει πού έγινε το λάθος!

2. Πρώτη φορά βλέπω να έχουν κλείσει τα κεντρικά και να λειτουργεί το υποκατάστημα!

Roark είπε...

Δύο ακόμα ανέκδοτα της εποχής του Υπαρκτού (τα είχα βάλει και στο blog του Tory Anarchist):

Δύο στρατιώτες περιπολούν σε μια λεωφόρο της Πράγα, ένας Σοβιετικός και ένας Τσεχοσλοβάκος.
Καθώς περνάει από δίπλα τους ένα καμιόνι, πέφτει σε μια λακούβα και από το ανατάραγμα πέφτει έξω μια ράβδος χρυσού.
Την βλέπουν και οι δύο και αρχίζουν να τρέχουν να την μαζέψουν.
Τρέχει ο Σοβιετικός, τρέχει και ο Τσεχοσλοβάκος.
Σπρώχνει ο Σοβιετικός, σπρώχνει και ο Τσεχοσλοβάκος.
Κάνει πλονζόν για να την πιάσει ο Σοβιετικός, κάνει και ο Τσεχοσλοβάκος.
Πιάνει από την μια άκρη ο Σοβιετικός, πιάνει από την άλλη άκρη ο Τσεχοσλοβάκος.
Εκεί που τράβαγαν και τσακώνονταν ποιανού είναι και ποιός την είδε πρώτος, κάνει ο Σοβιετικός:
-Σύντροφε, πώς κάνουμε έτσι; Ντρέπομαι και για τους δυό μας. Κοίτα μας! Σαν καπιταλιστικά γουρούνια κάνουμε. Την ράβδο θα την μοιράσουμε σαν σύντροφοι. Δίκαια. Σοσιαλιστικά.
Και απαντάει έντρομος ο Τσεχοσλοβάκος:
-Όχι, όχι, όχι!! Στα δύο θα την μοιράσουμε!



Δύο μικρά αγοράκια συζητάνε σε ένα σημείο του τείχους. Το ένα στο Δυτικό Βερολίνο και το άλλο στο Ανατολικό.
Για να πειράξει το δυτικογερμανάκι το ανατολικογερμανάκι του λέει περιπαικτικά:
-Δεν έχεις σοκολάτα! Δεν έχεις σοκολάτα!
Το ανατολικογερμανάκι δεν είχε τι να απαντήσει, έβαλε τα κλάμματα και έτρεξε σπίτι του.
Έκει διηγήθηκε κλαίγοντας την ιστορία στον πατέρα του και αυτός του είπε:
-Όταν σου λέει ότι δεν έχεις σοκολάτα, εσύ θα του απαντάς ότι δεν έχει θείο Μπρέζνιεφ.
Την άλλη μέρα τα παιδιά συναντούνται στο ίδιο μέρος του τείχους.
-Δεν έχεις σοκολάτα! Δεν έχεις σοκολάτα!
Απαντάει αμέσως όλο περηφάνια το ανατολικογερμανάκι:
-Δεν έχεις θείο Μπρέζνιεφ! Δεν έχεις θείο Μπρέζνιεφ!
Δεν είχε τι να απαντήσει το δυτικογερμανάκι, βάζει τα κλάμματα και τρέχει σπίτι του.
Το λέει του πατέρα του που αμέσως το καθησυχάζει:
Τι; Τί είναι ο θείος Μπρέζνιεφ; Ότι και να είναι θα σου αγοράσω έναν από το πολυκατάστημα στην αγορά. Δεν ανέχομαι ο γιός μου να μην έχει κάτι που έχει ένας Ανατολικογερμανός!
Την επόμενη μέρα στο ίδιο σημείο του τείχους:
-Δεν έχεις σοκολάτα! Δεν έχεις σοκολάτα!
-Δεν έχεις θείο Μπρέζνιεφ! Δεν έχεις θείο Μπρέζνιεφ!
Αυτή τη φορά όμως το δυτικογερμανάκι είναι προετοιμασμένο:
-Θ' αγοράσω θείο Μπρέζνιεφ! Θ' αγοράσω θείο Μπρέζνιεφ!
Για απαντήσει αμέσως και χωρίς δισταγμό το ανατολικογερμανάκι:
-Δεν θα 'χεις σοκολάτα! Δεν θα 'χεις σοκολάτα!

Roark είπε...

Και ένα κνίτικο ανέκδοτο που όμως έχει πλάκα:

Πάει ο Λένιν στην Κόλαση. Εκεί τον είχε πιάσει ο συνδικαλισμός του και τους είχε τρελάνει όλους. Τους είχε κλείσει ακόμα και τις φωτιές από τα καζάνια.
Ο Διάβολος σκεφτόταν τι θα κάνει μ'αυτόν γιατί θα του κατέστρεφε την Κόλαση. Αποφάσισε λοιπόν να τον στείλει στον Παράδεισο.
Μετά από ένα μήνα παίρνει τηλέφωνο τον Θεό. Το σηκώνει ο Θεός και του λέει ο Διάβολος:
- Ρε φίλε Θεέ, τι έγινε με τον Λένιν;
Και ο Θεός:
- Πρώτον δεν είμαστε φίλοι αλλά σύντροφοι... και δεύτερον δεν υπάρχει Θεός!

Χορεύοντας με τους ΑΜΕΤΑΝΟΗΤΟΥΣ είπε...

Παρατηρώ πως η συλλογή ανεκδότων σας είναι ελειπής. Διακομωδεί μόνο το "8%" που ισχυρίζεστε πως δεν έχει χιούμορ.
Ε, κάποιοι από αυτό το "8%" είπαμε να σας τη συμπληρώσουμε λίγο, αν το αντέχετε.
Για δες τε εδώ:
http://www.geocities.com/ametanohto/leaders.pps
κι εδώ:
http://www.geocities.com/ametanohto/titanic.pps

Μπορεί να μην έχουν το "λεπτό" αγγλοσαξωνικό χιούμορ που σας αρέσει, αλλά εμείς "τα απολιθώματα" γελάμε και μ΄αυτά.

Manoliscus είπε...

Χεχε! Ωραίος! Καλά είναι και αυτά Αμετανόητε, μόνο σε ελαφρώς διαφορετική κατεύθυνση :)

Επ' ευκαιρίας, θα ήθελα να διευκρινίσω κάτι, που ίσως έπρεπε να το είχα κάνει εξ αρχής: δεν ισχυρίστηκα ποτέ πως αυτό το 8% της αριστεράς δεν διαθέτει χιούμορ. Από κακού ήταν... το να λες πως κάποιος δεν διαθέτει χιούμορ σημαίνει πως πρώτος εσύ ο ίδιος δεν έχεις!

Αυτό που με ξενίζει όμως - και υπήρξε η αιτία του ποστ - είναι που αξιόλογοι άνθρωποι, οι οποίοι αυτοχαρακτηρίζονται προοδευτικοί, απολογούνται για ένα καθεστώς το οποίο καταπίεσε με τον χειρότερο τρόπο μια τόσο εκρηκτική μορφή έκφρασης. Είναι κάτι που τουλάχιστον εμένα με προβλημάτισε.

Χορεύοντας με τους ΑΜΕΤΑΝΟΗΤΟΥΣ είπε...

Τρεις παρατηρήσεις:
1. Νομίζω πως το χιούμορ δεν έχει πολιτική ή κομματική χροιά. Οι πάντες μπορεί να το έχουν ή να μην το έχουν.

2. Σιχαίνομαι τους ανθρώπους που αυτοχαρακτηρίζονται "έτσι" ή "αλλιώς". Κάθε άνθρωπο τον χαρακτηρίζουν οι πράξεις του κι ο τρόπος ζωής του κι όχι το τι δηλώνει πως είναι. Συνήθως όποιος κατατάσει από μόνος τον εαυτό του κάπου στο βάθος κρύβει το ακριβώς αντίθετο όπως μια "τρομπέτα που δεν άκουε τον εαυτό της": "Ο Διογένης λοιπόν, καταγγέλλοντας το δάσκαλό του Αντισθένη, επειδή πίστευε ότι άλλα δίδασκε και άλλα έκανε στην πράξη, ότι η ζωή του δε συμφωνούσε με τη θεωρία του, τον χαρακτήριζε σαν «τρομπέτα που δεν άκουε τον εαυτό της» (Δίων Χρυσόστομος, 8, 2)".

3. Ίσως θα πρέπει να πάψεις να ενημρώνεσαι για το "καθεστώς το οποίο καταπίεσε με τον χειρότερο τρόπο μια τόσο εκρηκτική μορφή έκφρασης" μόνο από τον Economist, το BBC, τον Nicolas Gage και τον Μιχαλάκη -pizza boy- Γκορμπατσόφ. Τότε θα δεις πράγματα γι' αυτό το "καθεστώς" που θα σε αφήσουν άφωνο.

Φιλικά

ΥΓ: "Και να, αδερφέ μου, που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα κι απλά. Καταλαβαινόμαστε τώρα. Δεν χρειάζονται περισσότερα"
Γιάννης Ρίτσος (μετά συγχωρήσεως)

Manoliscus είπε...

Ως προς τις πρώτες δύο παρατηρήσεις, συμφωνώ και επαυξάνω Αμετανόητε. Και πραγματικά ελπίζω οι όσοι υποστηρικτές του υπαρκτού σοσιαλισμού κάπου στο βάθος να κρύβουν το ακριβώς αντίθετο απ' αυτό που δηλώνουν, ως τρομπέτες κι αυτοί που δεν ακούν τον εαυτό τους.

Ως προς την τρίτη τώρα, έχω ήδη δει και διαβάσει πράγματα που με έχουν αφήσει άφωνο. Οι πηγές μου μπορεί πράγματι να περιλαμβάνουν μόνο την δυτική και όχι τη σοβιετική προπαγάνδα, όμως facts are stubborn things, που λενε και οι φίλοι μου οι Βρετανοί.

Ειλικρινά πάντως θα χαρώ αν καταφέρω να δω και την άλλη όχθη του ποταμού! Είμαι ανοικτός στο να εκτιμήσω και τις όποιες θετικές πλευρές του καθεστώτος, εφόσον βρω τις αντίστοιχες πηγές.

audiatur et altera pars λοιπόν, όπως έλεγε κι ο σύντροφος Στάλιν :)

Tsourolampis είπε...

Λοιπόν θα σου πω και εγώ ένα ανέκδοτο φίλε Μανώλη.
Πέθανε ο Λένιν και πήγε κόλαση. Μόλις έφτασε η κόλαση παρέλυσε. Τι διαμαρτυρίες, τι καβγάδες, άστα να πάνε!
Λέει λοιπόν ο διάολος να τον στείλει στον παράδεισο για να γλιτώσει αλλά και να γελάσει.
Παίρνει τηλέφωνο μετά από δύο μέρες το Θεό και τον ρωτάει:
"Έλα φίλε Θεέ, πώς πάει με αυτόν που σου στείλα"
και ο Θεός του απαντά:
"Πρώτον δεν είμαστε φίλοι αλλά σύντροφοι και δεύτερον δεν υπάρχει Θεός"
Χεχε!

Ανώνυμος είπε...

@tsourolampris

καπου το χω ξαναδεί αυτό το ανεκδοτο...

:-)

Manoliscus είπε...

Όπως και να το κάνουμε, είναι δημοφιλές :)

Αυτό που πρόσφατα έμαθα, είναι πως στα ρώσικα το πολιτικό ανέκδοτο είχε και τη δική του λέξη: ανεκντότ. Πολλοί δε ήταν αυτοί που πίστευαν πως με την πραγμάτωση του κομμουνισμού, το πολιτικό ανέκδοτο θα εξέλειπε, καθώς θα εξέλειπε και το σύνολο των πολιτικών παθογενειών προς κριτική.
Κάπου στην πορεία δυστυχώς, το χάσανε...

Να παραθέσω κι εγώ με τη σειρά μου ένα, ίσως λιγότερο γνωστό:

Ο Κρουστέφ ήταν απασχολημένος σε ένα συνέδρειο με την αποκήρυξη του σταλινισμού, όταν ακούστηκε μια φωνή από το βάθος: “Αν έτσι αισθάνεσαι τώρα, γιατί δεν μας τα έλεγες και τότε;” Ο σοβιέτης ηγέτης βροντοφώναξε: “Ποιος το είπε αυτό;” Ακολούθησε μακρά νεκρική σιγή, την οποία τελικά έσπασε ο Κρουστσέφ: “Τώρα καταλαβαίνεις γιατί!”


Το έλεγα τις προάλλες του συντρόφου Κολοζόφ και είχε ξεραθεί στα γέλια.

Ανέστης Μ. είπε...

ωραίο άρθρο! Είχα διαβάσει το σχετικό άρθρο στην ελευθεροτυπία και με το που μεταφραστεί το hammer and tickle θα'μαι απτους πρώτους αγοραστές.. Ένα ανέκδοτο πετυχημένο να προσθέσω από το αναφερθέν βιβλίο:
«Τι είναι πιο κρύο από το κρύο νερό στη Ρουμανία;» «Το ζεστό νερό»
Χαιρετώ σε