Η ήρεμη δύναμη της Κούβας

Μία πραγματικά ευχάριστη έκπληξη με περίμενε σήμερα στο διαδίκτυο. Καθώς περιδιάβαινα τον φυλλομετρητή πέρασα από το Generación Y της κουβανής Yoani Sánchez, για να διαπιστώσω πως κείμενα της είναι πλέον διαθέσιμα και στα ελληνικά.

Για όσους δεν την γνωρίζουν, η Yoani Sánchez είναι μία από τις λίγες φωνές που αψήφησαν το καθεστωτικό παραπέτασμα λογοκρισίας και αποτελούν σήμερα εναλλακτική πηγή πληροφόρησης για την καθημερινή ζωή, τα προβλήματα και τις ελπίδες των κατοίκων της Κούβας. Φιλόλογος και δημοσιογράφος πεδίου, η γυναίκα αυτή χαρακτηρίζεται από τον διεθνή τύπο ως ένας από τους πλέον σημαίνοντες ανθρώπους της Λατινικής Αμερικής, έχοντας τιμηθεί με βραβεία όπως το Maria Moors Cabot prize του πανεπιστημίου Columbia. Το κόστος δυσβάστακτο, καθώς το καθεστώς την χαρακτηρίζει επαγγελματία αντιφρονούντα, πράκτορα ξένων δυνάμεων και κλιμακώνει μία πίεση, η οποία τον Νοέμβριο του 2009 κατέληξε σε ξυλοδαρμό εκείνης και του συζύγου της από κυβερνητικούς πράκτορες.

Δεν επιθυμώ να πλατειάζω, προτρέπω μόνο όσους ενδιαφέρονται για την ελευθερία έκφρασης και αγαπούν την Κούβα και τον λαό της, να προσθέσουν την ελληνική έκδοση του Generación Y στα αγαπημένα τους.

Η Yoani Sánchez ανήκει στα παιδιά εκείνων που βίωσαν την άνοδο του Castro στην εξουσία. Η Generación Y ας είναι και η γενιά των ανθρώπων που θα δρομολογήσουν την συντεταγμένη και ειρηνική πτώση της τελευταίας ίσως σοσιαλιστικής δυστοπίας του πλανήτη.

Primavera Negra de Cuba

Τις ημέρες αυτές οι ανά τον κόσμο θιασώτες της ανελευθερίας έχουν έναν καλό λόγο εορτασμού: Συμπληρώνονται επτά χρόνια από τη Μαύρη Άνοιξη της Κούβας και τα θλιβερά γεγονότα που έλαβαν χώρα σε έναν από τους τελευταίους θύλακες υπαρκτού σοσιαλισμού.

Αιτία της πολιτικής καταστολής υπήρξε το Proyecto Varela. Επρόκειτο για μία πρωτοβουλία Κουβανών πολιτών, οι οποίοι κάνοντας χρήση του Άρθρου 88 του κουβανικού Συντάγματος του 1976 συγκεντρώσαν 11,020 υπογραφές και ως εκ τούτου νομιμοποιήθηκαν να αναλάβουν νομοθετική πρωτοβουλία. Εκεί έθεσαν αιτήματα όπως αμνήστευση πολιτικών κρατουμένων, κατοχύρωση της θρησκευτικής και οικονομικής ελευθερίας, της ελευθερίας του συνέρχεσθαι και της ελευθερίας έκφρασης.

Η Εθνική Συνέλευση, αντιμέτωπη με ένα κύμα αδέσμευτης δημοσιογραφίας, δεν εξέτασε καν τα αιτήματα. Αντιθέτως κίνησε αναθεωρητική διαδικασία, προκειμένου να καταστεί ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας του συντάγματος αδιαμφισβήτητος. Παράλληλα βέβαια το καθεστώς δοκίμαζε και τα όρια νομιμότητας του.

Στις 18 Μαρτίου του 2003 και για δύο ημέρες η κυβέρνηση θα εξαπέλυε ανθρωποκυνηγητό συλλαμβάνοντας 75 πολιτικούς ακτιβιστές, πρωτεργάτες του Proyecto Varela και δημοσιογράφους. Καταδικάσθηκαν όλοι σε ποινές φυλάκισης έξι έως είκοσι οκτώ ετών με τις κατηγορίες “ασέβειας” προς την επανάσταση, παροχής πληροφοριών προς τον εχθρό και προδοσίας.

Οι διεθνείς αντιδράσεις δεν άργησαν να εξασθενήσουν και οι άνθρωποι αυτοί παραμένουν σήμερα έγκλειστοι κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, με την Διεθνή Αμνηστία να τους χαρακτηρίζει κρατούμενους συνείδησης. Οι συνθήκες κράτησης τους είναι τόσο απάνθρωπες, που ως έσχατη λύση επελέγη η απεργία πείνας, με τον πολιτικό κρατούμενο Zapata Tamayo να αποβιώνει πριν από λίγες ημέρες.

Σειρά έχει ο 42χρονος οικοδόμος Guillermo Fariñas, ο οποίος αρνείται την τροφή διαμαρτυρόμενος για τον θάνατο του Zapata και με αίτημα την απελευθέρωση είκοσι πολιτικών κρατουμένων αντιμέτωπων με σοβαρά προβλήματα υγείας.

Το υποδειγματικό σύστημα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των ανά των κόσμο απολογητών δυστυχώς δεν εκτείνεται στα σκοτεινά μπουντρούμια της Αβάνας. Μοναδική ίσως ελπίδα μία νέα γενιά ανθρώπων όπως η Yoani Sánchez, οι οποίοι δίνουν σήμερα έναν ιδιαίτερα αντίξωο αγώνα ενημέρωσης στο διαδίκτυο. Στην έβδομη  θλιβερή επέτειο της Μαύρης Άνοιξης ας ελπίσουμε πως ο υπέργηρος δικτάτορας έχει αρχίσει να αισθάνεται άβολα, κείμενος στο νεκροκρέβατο της επανάστασης.

Η ώρα του κούταβου

Και καθώς βλέπουμε για πρώτη φορά νέγρο υποψήφιο να διεκδικεί με αξιώσεις το ύπατο αξίωμα των Ηνωμένων Πολιτειών, καλό είναι να κρατάμε στην άκρη του μυαλού μας πόσο έχει υποφέρει η μαύρη φυλή στον δύσβατο δρόμο κατάκτησης της ελευθερίας.

Ένας από τους σημαντικότερους επικριτές της κατάστασης αυτής υπήρξε ο Ρώσος ποιητής Vladimir Mayakovsky, κορυφαίος λογοτέχνης και σοβιέτης προπαγανδιστής των αρχών του 20ου αιώνα. Το 1922 έλαβε ειδική άδεια να περάσει τον Ατλαντικό και πρώτος του σταθμός υπήρξε η Κούβα. Εκεί, αντιμέτωπος με τον έλεγχο της παραγωγής καπνού και ζάχαρης από αμερικανικά συμφέροντα, συνόψισε τις εντυπώσεις του στο ποίημα Chyornoe i Beloe (Μαύρο και Λευκό), έναν ύμνο κατά του ρατσισμού.

Το 1933 οι Ivanov και Amalrik, πήραν το ποίημα και βασιζόμενοι σε σκίτσα του ίδιου του Mayakovsky ανέβασαν ένα κινούμενο σχέδιο, τόσο αιχμηρό όσο και αισθητικά πλήρες. Το "Μαύρο και Λευκό" εξιστορεί την σύντομη περιπέτεια του Willie, ενός μικρού λούστρου, ο οποίος διαπράττει το θανάσιμο σφάλμα να ρωτήσει τον λευκό Βασιλιά του Ζαχαρότευτλου Mr. Bragg "για ποιο λόγο θα έπρεπε η λευκή ζάχαρη να φτιάχνεται από τον μαύρο άνθρωπο".

Από το έργο εκείνο έχουν διασωθεί δυστυχώς μόνο κάποια αποσπάσματα και μάλιστα με τον ήχο μη αναστρέψιμα κατεστραμμένο. Το ηχητικό κενό καλύφθηκε με το "Sometimes I feel like a Motherless Child" το 1949 από τον γιο Αμερικανού σκλάβου Paul Robeson στο θέατρο Tchaikovsky της Μόσχας.

Ο πολιτικός ακτιβισμός του Mayakovsky δυστυχώς δεν απέτρεψε την μίμηση αποικιοκρατικών μεθόδων στο εσωτερικό της Σοβιετικής Ένωσης, όπου εννοείται πως κανένας δεν καταπιεζόταν εξαιτίας του χρώματος που είχε το δέρμα του. Εκεί η καταπίεση ανθρώπου από συνάνθρωπο δεν είχε καν ανάγκη να φορέσει το προσωπείο του ρατσισμού, βλέπετε.

Mojito Cubano ma non troppo

Καιρό τώρα με απασχολούσε η παρασκευή του ιδανικού Mojito. Ως λάτρης του συγκεκριμένου cocktail - και του κουβανικού πολιτισμού γενικότερα - φιλοδοξούσα να φτιάξω κάτι που να προσεγγίζει αυτό που απολαμβάναν και απολαμβάνουν οι άνθρωποι εκεί. Απέφευγα επομένως την καστανή ζάχαρη, έψαχνα για lime και δεν έβαζα ποτέ Bacardi, θεωρώντας το Havana Club ως αυθεντικότερο και πιο εύγευστο.

Σήμερα όμως πέρασα μια βόλτα από το blog της Yoani Sánchez, μιας κοπέλας από την Αβάνα που σε πείσμα αποκλεισμού του λαού της από το διαδίκτυο επιμένει να σηκώνει ειδήσεις, σχολιάζοντας την καθημερινή ζωή. Την ιστορία της παρουσίασε πρώτο πριν από ένα μήνα το Reuters με ένα σύντομο αφιέρωμα.

Εκεί λοιπόν ανακάλυψα το πόσο διαδεδομένο και αγαπητό είναι το συγκεκριμένο ρούμι. Δική μου ας είναι μόνο η μετάφραση του ποστ και ένα σύντομο σχόλιο: Ως εδώ ήταν με τo Mojito!

Ξένα Ποτά

Μπορεί κάποιος να μου απαντήσει στο σε ποιον απευθύνεται η πρώτη φράση αυτής της ετικέτας του Havana Club; [Καλωσήλθατε στην Κούβα!] Μια φορά όχι στους κουβανούς. Θα ήταν λίγο παράλογο να μας καλωσορίζουν στην ίδια μας τη χώρα.

Τα πάντα γίνονται κατανοητά αν αναλογιστούμε πως η τιμή των 3.85 cuc (γύρω στα 92 πέσος Κούβας, ή λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο ενός μέσου μισθού) καθιστά αυτό το προϊόν μη προσεγγίσιμο στα εθνικά πορτοφόλια.


Στο τέλος η φράση [Ένα εθνικό ποτό της Κούβας: το Μοχίτο] είναι σοβαρή. Δεν κρύβει αυτό που είναι προφανές.


Αβάνα, 9 Νοεμβρίου 2007

¡Viva La Revolución Capitalista!

Σήμερα έπεσα πάνω στην παρακάτω είδηση και μου έπεσε το κόκκαλο απ' το στόμα:

Οι Βρετανοί διεκδικούν τα πούρα Αβάνας: Ο διευθύνων σύμβουλος της βρετανικής Imperial Tobacco ετοιμάζεται να ταξιδέψει στην Αβάνα για να πάρει το πράσινο φως από τον Φιντέλ Κάστρο προκειμένου να εξαγοράσει την εταιρεία Altadis. Η κυβέρνηση της Αβάνας διατηρεί με την εταιρεία αυτή ένα από τα ελκυστικότερα joint ventures στη βιομηχανία πούρων όπως τα Cohiba, τα Montecristo, τα Romeo y Julieta και τα Partagas.

Οι κουβανοί λοιπόν κάνουν business με τον ιμπεριαλιστικό εχθρό! Μια τέτοια εξέλιξη φαντάζομαι πως μας χαροποιεί όλους, καθώς καταδεικνύει την επιχειρηματική ευελιξία του καθεστώτος, πέρα από ιδεολογικά συμπλέγματα που τους βασάνιζαν στο παρελθόν. Το τραγικό πολιτικό ολίσθημα είχε διαπραχθεί τότε από τις ΗΠΑ, όταν βλακωδώς έσπρωξαν έναν τοπικό εθνικιστή επαναστάτη στην αγκαλιά των Σοβιετικών, επιβάλλοντας του ένα εξοντωτικό εμπάρκο, που 45 χρόνια τώρα συνεχίζεται.

Πλέον όμως οι καιροί αλλάζουν και οι κουβανοί φαίνεται να το έχουν αντιληφθεί και να προσαρμόζονται στο διεθνές παιχνίδι, αξιοποιώντας τα όποια συγκριτικά πλεονεκτήματα της εθνικής τους οικονομίας.

Ενημερωτικά, το κρατικό μονοπώλιο διανομής πούρων ελέγχεται από την Corporación Habanos και τα κέρδη από αυτό τον τομέα αποτελούν την τρίτη πηγή εισροής σκληρού συναλλάγματος, μετά τον τουρισμό και τη βιομηχανία ζάχαρης. Ο έλεγχος της Corporación Habanos ανήκει κατά 50% στην κυβέρνηση και κατά 50% στην υπό εξαγορά γαλλοϊσπανική Altadis. Υπολογίζεται πως η κίνηση εξαγοράς της θα ανοίξει την δυναμικά ανερχόμενη αγορά πούρων στις παρθένες αγορές της πρώην ΕΣΣΔ, της Ανατολικής Ευρώπης, της Απω Ανατολής και αργότερα, γιατί όχι, των ΗΠΑ.

Μέσω αυτού του επιχειρηματικού ελιγμού, προβλέπεται βελτίωση των οικονομικών μεγεθών της βιομηχανίας καπνού και άνοδος του βιωτικού επιπέδου της χώρας. Κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, θέλω να πιστεύω πως τέτοιες κινήσεις ανοίγματος της οικονομίας αποτελούν προπομπό γενικότερων πολιτικοκοινωνικών εξελίξεων στο νησί. Το κρίσιμο είναι η μετάβαση να γίνει ομαλά και ελεγχόμενα, χωρίς να τους κάτσει το πούρο στον λαιμό.