Κανένας Νόμος να μην Περιορίζει την Ελευθερία του Λόγου και της Έκφρασης

του Αριστείδη Χατζή*

Στις 4 Οκτωβρίου 1976 ο Frank Collin, ηγέτης μιας μικρής ομάδας νεοναζί στο Σικάγο ζήτησε άδεια για να παρελάσει με την ομάδα του στο προάστιο Σκόκι. Οι δημοτικές αρχές έθεσαν κάποιες προϋποθέσεις που καθιστούσαν αδύνατη την παρέλαση και οι νεοναζί κατέφυγαν στα δικαστήρια.

Στις 28 Απριλίου 1977 το τοπικό δικαστήριο δικαίωσε τον δήμο καθώς στο Σκόκι οι 40.000 από τους 70.000 κατοίκους του ήταν εβραϊκής καταγωγής, οι 5.000 μάλιστα από αυτούς ήταν επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος. Γι’ αυτό άλλωστε οι νεοναζί επέλεξαν το Σκόκι για την παρέλασή τους. Στην παρέλαση αυτή σχεδίαζαν να φορέσουν στολές του γερμανικού ναζιστικού κόμματος και να φέρουν σημαίες με σβάστικες.

Ο στόχος των ναζί ήταν προφανής: η παρέλαση μπροστά από τα σπίτια ανθρώπων που επέζησαν από το ολοκαύτωμα ή έστω ανθρώπων που έχασαν αγαπημένα πρόσωπα σ’ αυτό θα προκαλούσε ισχυρή ψυχική οδύνη στον εβραϊκής καταγωγής πληθυσμό του Σκόκι.

Αυτό ισχυρίστηκαν οι δικηγόροι της κοινότητας του Σκόκι στα δικαστήρια, τονίζοντας ακόμα ότι ο λόγος μίσους, ο ρατσιστικός και μισαλλόδοξος λόγος, δεν θα πρέπει να προστατεύεται καθώς ισοδυναμεί με φυσική βία (και ορισμένες φορές είναι πολύ πιο οδυνηρός). Επιπλέον η παρουσία των Ναζί στο Σκόκι θα οδηγούσε οπωσδήποτε σε βίαιες συγκρούσεις που δεν θα μπορούσαν να ελεγχθούν από τις αρχές.

Μόνο με την απόλυτα ελεύθερη αγορά των ιδεών μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ανοικτά τον μισαλλόδοξο λόγο και μόνο έτσι μπορούμε να ελέγχουμε τις αρχές μας και τις αντιλήψεις μας συνεχώς, χωρίς να εφησυχάζουμε ποτέ.

Όμως οι νεοναζί βρήκαν έναν ανεπιθύμητο γι’ αυτούς σύμμαχο. Την American Civil Liberties Union (ACLU), τη μεγαλύτερη φιλελεύθερη οργάνωση προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων στις Η.Π.Α. Η ACLU κατέφυγε στα ομοσπονδιακά δικαστήρια και κέρδισε εκ μέρους των νεοναζί όλες τις δικαστικές διαμάχες με αποκορύφωμα τις αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου της Πολιτείας του Ιλλινόι και του 7ου Περιφερειακού Εφετείου.

Τα αμερικάνικα δικαστήρια δικαίωσαν ουσιαστικά όχι τους Ναζί (που τελικά δεν παρέλασαν στο Σκόκι) αλλά την ACLU που έδωσε και συνεχίζει να δίνει αγώνες για την μεγαλύτερη δυνατή προστασία της ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης που την έχει κατοχυρώσει η περίφημη πρώτη τροποποίηση του Αμερικανικού Συντάγματος:

«Το Κογκρέσο δεν θα θεσπίσει κανένα νόμο που να περιορίζει την ελευθερία του λόγου ή του τύπου.» Και «όταν λέμε κανέναν, εννοούμε κανένα νόμο» έλεγε ο ανώτατος αμερικανός δικαστής Hugo Black. Αν και η ACLU έχασε 30.000 μέλη και $500.000 σε εισφορές δεν υποχώρησε, ενώ πολλοί από τους δικηγόρους της που υπερασπίστηκαν με πάθος το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης των ναζί ήταν εβραϊκής καταγωγής.

Αντίθετα στην Ευρώπη η προστασία είναι όχι μόνο ελλιπής αλλά πολλές φορές και ανύπαρκτη. Τιμωρούνται πολλά είδη λόγου, η άρνηση του Ολοκαυτώματος, η άρνηση της γενοκτονίας των Αρμενίων, σε πολλές περιπτώσεις απαγορεύεται ακόμα και η στράτευση σε ακραίες οργανώσεις της Αριστεράς ή της Δεξιάς. Στην Ελλάδα (και αλλού) φτάσαμε στο τραγελαφικό σημείο να ποινικοποιούμε και την κουκούλα στις διαδηλώσεις.

Δυστυχώς το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκανε ένα ακόμα βήμα προς την ολισθηρή πλαγιά του περιορισμού του λόγου και της έκφρασης με την κατάθεση Σχεδίου Νόμου με θέμα την «Καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του Ποινικού Δικαίου». Στο σχέδιο αυτό νόμου (το οποίο έχει τεθεί σε διαβούλευση) απαγορεύονται όλα τα είδη του «απεχθούς λόγου» στην παράδοση πολλών ευρωπαϊκών νομικών συστημάτων.

Ο νόμος αυτός δεν πρέπει να ψηφισθεί από τη Βουλή των Ελλήνων. Ελπίζουμε ότι ο Υπουργός Δικαιοσύνης θα αποσύρει το σχέδιο στο σύνολό του και θα το επαναφέρει περιορίζοντάς το στην απαγόρευση των πράξεων μίσους και όχι του λόγου. Στο εξαιρετικό βιβλίο του για την Ελευθερία του Λόγου στις ΗΠΑ ο Σταύρος Τσακυράκης αναφέρει ότι η προστασία του λόγου στις ΗΠΑ είναι τόσο συστηματική και ισχυρή που λίγο απέχει από το να είναι απόλυτη.

Το βιβλίο αυτό πρέπει να διαβαστεί επειγόντως από όλους τους Έλληνες νομικούς γιατί η προστασία του λόγου και της έκφρασης θα πρέπει να είναι απόλυτη.

Μάλιστα, κατά σύμπτωση, αυτές τις ημέρες εκδόθηκαν άλλες δύο ιστορικές αποφάσεις από τα αμερικανικά δικαστήρια για την προστασία της ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης.

Στην πρώτη το Ανώτατο Δικαστήριο αναγνώρισε το δικαίωμα μιας παρανοϊκής χριστιανικής οργάνωσης να διαμαρτύρεται έξω από νεκροταφεία που κηδεύονται αμερικανοί στρατιώτες με συνθήματα όπως «Ο Θεός τιμωρεί τις Η.Π.Α. επειδή νομιμοποίησαν την άμβλωση» και στη δεύτερη το 7ο Περιφερειακό Εφετείο αναγνώρισε το δικαίωμα σε ένα μαθητή να φοράει στο σχολείο του μπλούζα που αναγράφει το μήνυμα «Να είσαι χαρούμενος, όχι Gay».

Ο δικαστής Richard Posner, που εξέδωσε τη δεύτερη απόφαση, τονίζει: «Στη δική μας κοινωνία τα άτομα δεν έχουν το νομικό δικαίωμα να αποτρέπουν την κριτική των πεποιθήσεών τους ή ακόμα και του τρόπου ζωής τους.»

Η ιδέα της απόλυτης προστασίας του λόγου και της έκφρασης βασίζεται σ’ αυτό που ο φιλόσοφος Jeremy Waldron ονομάζει αρχή της «ηθικής σύγκρουσης» και την αποδίδει στον μεγαλύτερο φιλελεύθερο στοχαστή όλων των εποχών, τον John Stuart Mill. Για τον Mill ο ακραίος και επιθετικός λόγος πρέπει να προστατεύεται ακόμα και όταν προκαλεί οδύνη. Όταν απαγορεύεις τη διατύπωση μιας άποψης, γράφει, είναι σαν να ληστεύεις την ανθρωπότητα.

Μόνο με την απόλυτα ελεύθερη αγορά των ιδεών μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ανοικτά τον μισαλλόδοξο λόγο και μόνο έτσι μπορούμε να ελέγχουμε τις αρχές μας και τις αντιλήψεις μας συνεχώς, χωρίς να εφησυχάζουμε ποτέ.

Μόνο έτσι μπορούμε να έχουμε μια καθαρή και ζωντανή εικόνα της αλήθειας, όταν αυτή θα παραχθεί μετά από την σκληρή σύγκρουσή της με το σφάλμα.

* Ο Αριστείδης Χατζής είναι Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Τμήμα ΜΙΘΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος της ACLU. Το άρθρο του δημοσιεύθηκε στο σημερινό φύλλο της εφημερίδας "Το Βήμα" και στο προσωπικό του ιστολόγιο "Liberty".

Πετώντας με την κρητική αστερόεσσα

Ο προ ημερών προβληματισμός για την τιμή των αεροπορικών εισιτηρίων στις γραμμές εσωτερικού με οδήγησε στην επιλογή της Sky Express, μιας μικρής εταιρίας με έδρα το Ηράκλειο. Η αεροπορική αυτή εταιρία διαθέτει έναν στολίσκο 19θέσιων και 30θέσιων jets και εξυπηρετεί κατά βάση άγονες γραμμές της νησιωτικής Ελλάδας, κερδίζοντας καθημερινά ευχαριστημένους πελάτες.

Μέσα σε μία ιδιαίτερα απαιτητική αγορά δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε πως η άνεση και η αξιοπιστία του στόλου της σκιαγραφούν μία μικρή ιστορία επιχειρηματικής επιτυχίας. Δυστυχώς όμως οι λόγοι για τους οποίους το όνομα της επανέρχεται κατά καιρούς στην επικαιρότητα δεν άπτονται των οικονομικών της επιδόσεων.

Το 2006 η διοίκηση της Sky Express είχε την ατυχή έμπνευση να κατοχυρώσει ως εταιρικό σήμα μία σαΐτα διαιρεμένη σε τέσσερα τεταρτημόρια, ένα εκ των οποίων έφερε λευκό άστρο σε κόκκινο φόντο. Το σήμα αποτελούσε μεταφορά της κρητικής αστερόεσσας, ενός ιστορικού συμβόλου της πρόσφατης Ελληνικής ιστορίας, τιμώντας τον τόπο και κολακεύοντας το καταναλωτικό κοινό στο οποίο κατά βάση απευθυνόταν.

Το γεγονός δεν άργησε να πέσει στην αντίληψη ημιμαθών δημοσιογράφων και κηνσόρων της πολιτικής ζωής, για τους οποίους η χρήση ενός συμβόλου δεν αποτελούσε παρά ακόμα μία προπαρασκευαστική πράξη απόσχισης της νήσου. Αντιμέτωποι με δρυμεία τρικυμία εν κρανίω, ισχυρίζονταν πως το λογότυπο της εταιρίας αποτελούσε μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου, το οποίο θα μας οδηγήσει σε απόσχιση, προς εξυπηρέτηση σκοτεινών κέντρων του εξωτερικού.

Bρισκόμενη σε δεινή επικοινωνιακά θέση, η εταιρία τροποποίησε το σήμα επί της ιστοσελίδας και του στόλου της, εκδίδοντας παράλληλα Δελτίο Τύπου, όπου έθετε τα πράγματα στην σωστή τους διάσταση.

Το καλοκαίρι του 2010 όμως κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΛάΟΣ επανήλθε με ερώτηση προς την αρμόδια υπουργό, επιμένοντας σε εθνοφοβικά σενάρια, ενώ μόλις προ ημερών μία διαφήμιση της Vodafone, στην οποία αχνοφαινόταν διαφημιστικό σημαιάκι της Sky Express, δημιουργούσε εκ νέου παράκρουση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η όλη ιστορία γύρω από την σημαία της Κρητικής Πολιτείας έχει πλέον φτάσει σε σημείο παραλογισμού. Το νοσηρό αυτό κλίμα τροφοδοτεί ένα καθεστώς φόβου και  θέτει τις βάσεις για ένα κυνήγι μαγισσών, στο οποίο πρωτοστατούν κύκλοι της άκρας δεξιάς. Οι αυτόκλητοι εθνικοί μας προστάτες επικαλούνται μία ασαφή πρόθεση παραποίησης εθνικών συμβόλων και ανασύρουν κινδυνολογικά σενάρια από την απύθμενη δεξαμενή της δικής τους νοσηρής φαντασίας. Η σκοπιμότητα τους δεν είναι άλλη από τη δημιουργία εντυπώσεων και την καλλιέργεια φοβικών συνδρόμων, προκειμένου να είναι μετά σε θέση να εμπορευθούν τον κλιμακούμενο φόβο της κοινής γνώμης και να διευρύνουν την εκλογική τους απήχηση.

Σε πείσμα όλων αυτών όμως, η κρητική αστερόεσσα συναντάται σήμερα τόσο στις πόλεις όσο και στην κρητική ύπαιθρο, αποτελώντας δήλωση τοπικής υπερηφάνειας και γεωγραφικής(!) διαφοροποίησης. Στο συλλογικό υποσυνείδητο η σημαία συμβολίζει τα ιδιαίτερα ήθη και έθιμα του τόπου, μεταξύ των οποίων και η αγάπη για ελευθερία με την ευρύτερη έννοια του όρου. Εξυπακούεται πως δεν τίθεται έναντι της έννομης τάξης και γι' αυτόν ακριβώς το λόγο είναι θλιβερό και παράλογο, όταν από μόνη την χρήση της τεκμαίρεται η επιβουλή της ακεραιότητας της χώρας μας. Ας μην φτάσουμε λοιπόν στο σημείο να καλούνται Έλληνες πολίτες από την ΕΥΠ δι’ υπόθεσιν των, για να αποδείξουν πως δεν είναι ελέφαντες. Κατάθεση πιστοποιητικών εθνικοφροσύνης δεν οφείλουν οι κρητικοί σε κανέναν.

Η ήρεμη δύναμη της Κούβας

Μία πραγματικά ευχάριστη έκπληξη με περίμενε σήμερα στο διαδίκτυο. Καθώς περιδιάβαινα τον φυλλομετρητή πέρασα από το Generación Y της κουβανής Yoani Sánchez, για να διαπιστώσω πως κείμενα της είναι πλέον διαθέσιμα και στα ελληνικά.

Για όσους δεν την γνωρίζουν, η Yoani Sánchez είναι μία από τις λίγες φωνές που αψήφησαν το καθεστωτικό παραπέτασμα λογοκρισίας και αποτελούν σήμερα εναλλακτική πηγή πληροφόρησης για την καθημερινή ζωή, τα προβλήματα και τις ελπίδες των κατοίκων της Κούβας. Φιλόλογος και δημοσιογράφος πεδίου, η γυναίκα αυτή χαρακτηρίζεται από τον διεθνή τύπο ως ένας από τους πλέον σημαίνοντες ανθρώπους της Λατινικής Αμερικής, έχοντας τιμηθεί με βραβεία όπως το Maria Moors Cabot prize του πανεπιστημίου Columbia. Το κόστος δυσβάστακτο, καθώς το καθεστώς την χαρακτηρίζει επαγγελματία αντιφρονούντα, πράκτορα ξένων δυνάμεων και κλιμακώνει μία πίεση, η οποία τον Νοέμβριο του 2009 κατέληξε σε ξυλοδαρμό εκείνης και του συζύγου της από κυβερνητικούς πράκτορες.

Δεν επιθυμώ να πλατειάζω, προτρέπω μόνο όσους ενδιαφέρονται για την ελευθερία έκφρασης και αγαπούν την Κούβα και τον λαό της, να προσθέσουν την ελληνική έκδοση του Generación Y στα αγαπημένα τους.

Η Yoani Sánchez ανήκει στα παιδιά εκείνων που βίωσαν την άνοδο του Castro στην εξουσία. Η Generación Y ας είναι και η γενιά των ανθρώπων που θα δρομολογήσουν την συντεταγμένη και ειρηνική πτώση της τελευταίας ίσως σοσιαλιστικής δυστοπίας του πλανήτη.

Περί ελευθερίας λόγου, in brevitate

  η εικόνα είναι από το ιστολόγιο Maria Mikro Analogo

Αγάπα τον πλησίον σου όπως ο Σεραφείμ

Σήμερα εκδικάζεται η αγωγή του μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ κατά του Λύο Καλοβυρνά και της ΜΚΟ Σύνθεση Ενημέρωση Ευαισθητοποίηση για το HIV/AIDS με επίδικη αξίωση ένα εκατομμύριο ευρώ (!) ως ηθική αποζημίωση για προσβολή προσωπικότητας. Ο σεβασμιότατος έκανε λόγο για ανθρώπους "ηθικά απονευρωμένους, με ψυχοπαθολογικές εκτροπές και ψυχασθένειες, με μανία ικανοποιήσεως της ψυχοπαθολογικής των εκτροπής, που έκαναν αξία ζωής το σωλήνα αποβολής περιττωμάτων". Η απάντηση δόθηκε μέσα από το editorial του 10% και ήταν μετρημένη.

Πέρα των ομοφυλοφίλων ο Πειραιώς Σεραφείμ επιλαμβάνεται και της εγχώριας εβραϊκής κοινότητας, κατηγορώντας τους "εωσφοροσιωνιστές εβραίους" για συνωμοσια κατά της Ελλάδας και καλώντας το ορθόδοξο ποίμνιο σε επαγρύπνιση. Αν μου ξεφεύγει κάποια κατηγορία συμπολιτών, όπως οι κακομούτσουνοι ας πούμε ή οι κοκκινοτρίχηδες, σας παρακαλώ συμπληρώστε με, τα κάνω συλλογή. Πρόκειται καταφανώς για κηρύγματα μίσους τα οποία δεν συνάδουν με το πνευματικό μήνυμα της Εκκλησίας της Ελλάδος, ούτε όμως και με τον θεσμικό ρόλο που καλούνται να επιτελέσουν οι κεφαλές της. Και κατόπιν αναρωτιόμαστε γιατί ο κόσμος σταμάτησε να εκκλησιάζεται τις Κυριακές.

Naughty Boys in Athens

Δύο χρόνια μετά τη μεγάλη αναδρομική τους έκθεση στην Tate Modern οι Gilbert and George επισκέπτονται τη χώρα μας με μία έκθεση, η οποία περιλαμβάνει σειρά έργων που οι καλλιτέχνες δημιούργησαν αποκλειστικά για την Αθήνα. Τα εκθέματα σαφώς πιο ακίνδυνα για παράδειγμα από τις "Sonofagod Pictures - Was Jesus Heterosexual?" αποτελούν μάλλον προσεκτική κίνηση και φανερώνουν γνώση των προσκομμάτων που επιφυλάσσουν πνευματικοί και πολιτικοί μας ταγοί σε έργα περεμφερούς θεματολογίας.

Οι Gilbert and George πάντως, ως πατέρες της σύγχρονης avant-garde βρετανικής τέχνης, επιμένουν πως η τέχνη υπηρετεί τη ζωή και με πρώτη ύλη των έργων τους τον ίδιο τους τον εαυτό (Living Sculptures) έρχονται να αμφισβητήσουν και να προβληματίσουν γύρω από την συμβατική καλλιτεχνική διαδικασία. Στο έργο τους καλλιτέχνες και δημιούργημα ταυτίζονται, ενώ μέσω μιας ιδιαίτερα προκλητικής θεματολογίας σκοπούν στο να δημιουργήσουν τέχνη κατανοητή από το ευρύ κοινό και παράλληλα να αναδομήσουν μέσω αυτής τη λειτουργία των συμβόλων. Κίνητρο τους να θίξουν τον μεταμοντέρνο τρόπο ζωής και τον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνουμε σήμερα βασικές ανθρώπινες αξίες.

Χαρακτηριστικό μοτίβο της τελευταίας αυτής έκθεσης είναι το κόκκινο, λευκό και μπλε σχέδιο της βρετανικής σημαίας. Το Union Jack ως παγκόσμιο πλέον σύμβολο εκπέμπει πλήθος μηνυμάτων, κυμαινόμενων από την ενθύμιση μιας άλλοτε κραταιάς αποικιοκρατικής δύναμης μέχρι την παγκοσμιότητα της σημερινής pop μουσικής και τις ιδιαιτερότητες του βρετανικού τρόπου ζωής. Η αναδόμηση και ένταξη του στο καλλιτεχνικό έργο των Gibert and Geroge αποτελεί ένα τόλμημα το οποίο ο θεατής οφείλει να συγκρίνει με τη λειτουργία που επιτελούν σήμερα τα δικά μας σύμβολα στην καθημερινότητα και κατ' επέκταση να αναρωτηθεί κατά πόσο η ένταξη τους σε ένα έργο τέχνης τα καταργεί ή τα επανασηματοδοτεί, τοποθετώντας τα μπροστά σε σύγχρονες προκλήσεις και δυσεπίλυτα ζητήματα της εποχής μας.

Η έκθεση εγκαινιάζεται αύριο στην γκαλερί BERNIER/ELIADES και διαρκεί μέχρι τις 9 Ιανουαρίου 2010.

Κυνομαχίες και ελευθερία έκφρασης

Δεν πρόλαβε να περάσει η Παγκόσμια Ημέρα Ζώων και το Συνταγματικό Δικαστήριο των ΗΠΑ συνέρχεται σήμερα για να εκδικάσει την υπόθεση United States v. Stevens. Πρόκειται για μία υπόθεση που αφορά τόσο στα όρια της ελευθερίας έκφρασης όσο και στην προστασία των ανά τον κόσμο κουτάβων και η οποία αναπόφευκτα συγκεντρώνει το ενδιαφέρον νομικών, ακτιβιστών, νομικών ακτιβιστών, φιλοζωικών οργανώσεων και ζώων.

Συγκεκριμένα η αμερικανική κυβέρνηση διατείνεται πως η απεικόνιση σκηνών κακομεταχείρισης ζώων δεν εμπίπτει στην σφαίρα προστασίας της πρώτης τροπολογίας τους Αμερικανικού Συντάγματος (ελευθερία της έκφρασης). Με την άποψη αυτή διεφώνησε ένας κινηματογραφικός παραγωγός, ο οποίος συμπεριέλαβε σε ντοκιμαντέρ σκηνές από κυνομαχίες, μη παραλείποντας παράλληλα να καταδικάσει την τελούμενη κακοποίηση. Η καταδίκη αυτή δεν εμπόδισε βέβαια σκληροπυρηνικούς τύπου PETA να πέσουν για να τον φάνε. Και η συνέχεια δίδεται στα δικαστήρια.

Στο μυαλό πάντως ενός κουτάβου η κακοποίηση ζώων αποτελεί αποτρόπαιο φαινόμενο, το οποίο δεν χαρακτηρίζει τα ζώα. Φαινόμενο το οποίο αποδοκιμάζεται έντονα ακόμα και από τον Έλληνα ποινικό νομοθέτη. Οι πράξεις κακομεταχείρισης μπορεί να αποτελούν εξαιρετικά δυσάρεστη υπενθύμιση της σκοτεινής πλευράς ενός ανθρώπου κινούμενου από κατώτερα κίνητρα και να προσβάλουν πέρα από το αγαθό της ιδιοκτησίας και εκείνο της προσωπικότητας, όπως προβάλλεται επί ενός ζώου συντροφίας. Ως εκ τούτου ο αποτροπιασμός κατά την αναπαράσταση των πράξεων αυτών αποτελεί, αν μη τι άλλο, υγιή αντίδραση. Η απόπειρα όμως της εκάστοτε κυβέρνησης να ποινικοποιήσει όχι μόνο το φαινόμενο καθεαυτό αλλά και την απεικόνιση του αποτελεί μια πρακτική, η οποία σχετικοποιεί και περιορίζει υπέρμετρα την ελευθερία έκφρασης. Ενδιαφέρουσα στην γραμμή αυτή και η πρόσθετη παρέμβαση (amicus curiae) που άσκησε υπέρ του κυρίου Stevens το Cato Institute. Η απόφαση αναμένεται.

United States v. Stevens, Cato Legal Briefs

Η αβάσταχτη προκλητικότητα της όπερας

Έχει επικρατήσει σε μεγάλο μέρος της εγχώριας κοινής γνώμης η άποψη πως η όπερα αποτελεί είδος τέχνης απευθυνόμενο κατά κύριο λόγο σε άτομα με εξεζητημένες καλλιτεχνικές αναζητήσεις. Άποψη η οποία εν πολλοίς αδικεί την συγκεκριμένη μορφή τέχνης, προσδίδοντας της ένα μουσειακό χαρακτήρα που δεν έχει. Μπορεί πράγματι στην Ελλάδα να μην υπήρξε ποτέ σχολή Όπερας, πολλώ δε μάλλον ρεύμα ικανό να της προσδώσει λαϊκό έρεισμα˙ και αυτός είναι ο λόγος που εγχώριες παραστάσεις διακρίνονται από έναν συντηρητισμό και μια τάση ευλαβικής απόδοσης του έργου εντός του ιστορικού πλαισίου στο οποίο πρώτη φορά εκτελέστηκε.

Δεν πρέπει να μας ξενίζει επομένως ο "έντονος προβληματισμός" τον οποίο εξέφρασε η ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όταν απαίτησε τη λογοκρισία σκηνής ομοφυλοφιλικού περιεχομένου από το έργο Ρούσαλκα. Με έγγραφη διαμαρτυρία και με μοίρασμα φυλλαδίων στο κοινό εξεμάνησαν που η σκηνοθετική απόδοση αλλοιώνει το πρωτότυπο έργο και εμφανίζει τον πρωταγωνιστή ως "πάσχοντα" από ομοφυλοφιλικές τάσεις, ζητώντας και επιτυγχάνοντας τελικά την αφαίρεση της επίμαχης σκηνής. Μέχρι εκεί που του κόβει του καθενός.

Το φάουλ που επιχειρήθηκε εις βάρος της ελευθερίας έκφρασης είναι πρόδηλο και πιστεύω πως δεν είναι ανάγκη να ανατρέξουμε ξανά στη βασική συνταγματική υποχρέωση της πολιτείας να αναπτύσσει και να προάγει κάθε μορφή τέχνης, ειδικά όταν αυτή κατορθώνει και ενοχλεί. Οι παραστάσεις όπερας ιστορικά παρήγαγαν και εξακολουθούν να παράγουν όχι μόνο πολιτισμό, αλλά και πολιτική.

Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όλων είναι η όπερα "La muette de Portici", του Auber, που ανέβηκε στις 25 Αυγούστου του 1830 στο Théâtre de la Monnaie των Βρυξελών: Η παράσταση δόθηκε προς τιμήν του πρίγκηπα της Οράγγης Γουλιέλμου του Ιου και απηχώντας τις επιρροές του εθνικού ρομαντισμού εξιστορούσε την εξέγερση ενός ψαρά, του άσημου Masaniello, κατά των Ισπανών Αψβούργων στη Νάπολη του 16ου αιώνα. Ένα μόνο τραγούδι, το Amour sacré de la patrie, στάθηκε ικανό να προκαλέσει γενικό ξεσηκωμό του ακροατηρίου, το οποίο ξεχύθηκε στους δρόμους των Βρυξελλών φωνάζοντας συνθήματα και καταλαμβάνοντας κυβερνητικά κτίρια. Η επανάσταση κλιμακώθηκε τις επόμενες μέρες με την συμμετοχή ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων και είχε ως κατάληξη την ανεξαρτησία του Βελγίου από τις Κάτω Χώρες.

Ακόμα και σήμερα όμως πλείστα φεστιβάλ όπερας ευρωπαϊκών πόλεων δεν διστάζουν να κομίσουν καινά δαιμόνια, προκαλώντας κοινό αίσθημα και κατεστημένες αντιλήψεις. Η όπερα παραμένει στην καλλιτεχνική πρωτοπορία και κατορθώνει να αποδομεί και να προάγει ταυτόχρονα. Είναι κρίμα που άνθρωποι εμφορούμενοι από μία τόσο επαρχιώτικη αντίληψη καταφέρνουν να την στραγγίξουν και να την κρατήσουν καλά κλειδωμένη στο αξιακό τους χρονοντούλαπο. Και είναι ακόμα μεγαλύτερο κρίμα που οι άνθρωποι αυτοί λογίζονται ως θεράποντες της τέχνης αμοιβόμενοι μάλιστα από το κοινό ταμείο.

Βραβείο Ζαχάρωφ

Το βραβείο Ζαχάρωφ θεσμοθετήθηκε το 1988 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και είκοσι χρόνια τώρα ανταμείβει άτομα που μάχονται για την ελευθερία έκφρασης ανά τον κόσμο. Συνώνυμο της ανεξαρτησίας, το βραβείο τονίζει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και φέρνει στο φως τα άτομα που παλεύουν καθημερινά για την προάσπιση τους.

Για το 2008 το βραβείο απονεμήθηκε στον Κινέζο Χου Τζιά, ακτιβιστή με έντονη δράση γύρω από ζητήματα περιβάλλοντος, αντιμετώπισης του συνδρόμου AIDS και προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο αποδέκτης δεν εμφανίστηκε να παραλάβει το βραβείο του καθώς εκτίει ποινή τριών χρόνων και έξι μηνών, καταδικασμένος για "διέγερση υπονόμευσης της κρατικής εξουσίας και του σοσιαλιστικού συστήματος", λόγω συνεντεύξεων που είχε παραχωρήσει σε ξένα δημοσιογραφικά μέσα. Η καρέκλα με το όνομα του παρέμεινε συμβολικά κενή.

Υ.Γ. Είναι άξια προβληματισμού η επιλεκτική ενασχόληση πλείστων ιστολόγων και δημοσιογράφων με ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων του συρμού. Σεντόνια για την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, ούτε λέξη για το Νταρφούρ, το Κονγκό ή την Κούβα. Η δε Βιρμανία "έπαιξε" καλά το 2007, πλέον όμως θεωρείται passé.

Ο 20-1, ο ΥΕΑ και τα μπάνια του λαού

Γενικός Κανονισμός Υπηρεσίας στον Στρατό 20-1

ΑΡΘΡΟ 25

ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ

1. Οι Ένοπλες Δυνάμεις ανήκουν στο Έθνος. Κάθε στρατιωτικός μπορεί να έχει τις πεποιθήσεις και τις προσωπικές του αντιλήψεις, οφείλει όμως στα πλαίσια της υπηρεσίας του να τηρεί αυστηρή ουδετερότητα. Κάθε πολιτική δραστηριότητα απαγορεύεται αυστηρά.
2. Οι κληρωτοί, που είχαν ενταχθεί σε πολιτικές οργανώσεις πριν τη στράτευση τους, αναστέλλουν την πολιτική και συνδικαλιστική τους δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της θητείας τους.
3. Οι στρατιωτικοί έχουν δικαίωμα να εκφράζουν γραπτά τις απόψεις τους και να δημοσιεύουν κείμενα καθαρά επιστημονικού, πολιτιστικού ή λογοτεχνικού περιεχομένου. Δεν μπορούν όμως να κάνουν το ίδιο για ζητήματα πολιτικού ή κομματικού περιεχομένου, ούτε να κάνουν δηλώσεις στα μέσα μαζικής ενημερώσεως χωρίς άδεια του Υπουργού Εθνικής Άμυνας.

Με τον παραπάνω περιορισμό ομολογώ πως δεν αισθάνομαι καθόλου - μα καθόλου; - άνετα. Η ιδιότητα μου όμως ως υποψήφιου έφεδρου αξιωματικού με οδηγεί στην κατεύθυνση προσωρινής αποχής από το πολιτιστολογείν.

Κρούσμα αυτολογοκρισίας; Λέτε να είμαι ακόμα ένα μοιραίο θύμα υποταγής στην εξουσία, τραγικό σημείο των καιρών; Ό,τι και να είμαι σας εύχομαι καλό καλοκαίρι και καλά μακροβούτια!

Ούτως ή άλλως ο Αύγουστος είναι τόσο φτωχός σε ειδήσεις που δεν αξίζει τον κόπο να μένει κανείς μπροστά σε οθόνη για πολύ. Καλύτερα να καταφύγει σε κάποια παραλία, που προσφέρει και την απόλυτη αντιπυρική προστασία. Εκμεταλλευτείτε λοιπόν τον ήλιο, τη θάλασσα και την παγκοσμιοποίηση στο έπακρο και όταν το θυμηθείτε κάντε και για μένα καμιά απλωτή.

Κούταβος Δεσμώτης

Ακόμα δεν έχω καταλήξει για το αν το Canis Libertatis αποτελεί παράπλευρη απώλεια ή κατά φαντασίαν εχθρό στον πόλεμο λογοκρισίας του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Συγκεκριμένα η πρόσβαση τόσο στον παρόντα ιστότοπο όσο και σε όλα τα ιστολόγια που φιλοξενούνται από το blogger.com καθίσταται αδύνατη από την αίθουσα υπολογιστών μιας στρατιωτικής μονάδας.

Η φαιδρά πορτοκαλέα αντιθέτως ανθίζει όταν ο χρήστης επιχειρήσει να επισκεφθεί σελίδες ροζ ή φαιοκόκκινου περιεχομένου. Εκεί είναι που για κάποιο περίεργο λόγο οι άμυνες του συστήματος πέφτουν στο ναδίρ. Αρκούμαστε στο να μοιραστούμε με το ευάριθμο αναγνωστικό μας κοινό το αιτιολογικό που μας πετάει το χαζοκούτι κάθε φορά που επιχειρούμε πρόσβαση. Απολαύστε υπεύθυνα:

ΓΕΣ Υπηρεσία Ελέγχου Περιεχομένου
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο ζητούμενο URL
________________________________________
Η πρόσβαση στην σελίδα:

http://canislibertatis.blogspot.com/

από την διεύθυνση IP: xx.x.xx.xx δεν επιτρέπεται για τον εξής λόγο: pornges

Η διεύθυνση IP, ημερομηνία, ώρα και ζητούμενο URL έχει καταγραφεί.

Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στη συγκεκριμένη σελίδα επειδή περιέχει ή έχει θεωρηθεί ότι περιέχει περιεχόμενο το oποίο δεν είναι κατάλληλο.

Στα Άκρα

Με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου η Βίκη Φλέσσα προσκαλεί στην εκπομπή "Στα άκρα" τον συγγραφέα Νίκο Δήμου και τον δημοσιογράφο Πάσχο Μανδραβέλη. Ο τίτλος της εκπομπής είναι τόσο ταιριαστός όσο κι αταίριαστος, καθώς εικάζω πως οι σημερινές τοποθετήσεις, εκεί που θα έπρεπε να αποτελούν κοινό τόπο, θεωρούνται από μία μεγάλη πλειοψηφία ως θέσεις των άκρων.

Δεν ξέρω κατά πόσο θα άξιζε να προσκληθεί και κάποιος από το την απέναντι όχθη, προκειμένουν να εκθέσει και τις δικές του απόψεις και γιατί όχι, ν' απολαύσουμε την ιδεολογική του κατίσχυση (ή κατασφαγίαση). Το πρόβλημα βέβαια είναι πως οι πάντες εμφανίζονται διαπρύσιοι υπέρμαχοι της ελευθερίας του τύπου, με την απαραίτητη βέβαια προϋπόθεση πως ο τελευταίος θα γράφει μόνο εκείνα που δεν τους ενοχλούν.

ΝΕΤ, Παρασκευή 24.00

Κατάλληλο για όλους (Επιθυμητή η γονική συναίνεση)

Σώστε το Μικρό (βλάσφημο) Γουρουνάκι!

Τον Οκτώβριο του 2007 κυκλοφόρησε στη Γερμανία το παιδικό εικονογραφημένο “Ποιος είναι παρακαλώ ο δρόμος για τον Θεό; Ρωτούσε το μικρό γουρουνάκι” γνωρίζοντας σχετικά μεγάλη εκδοτική επιτυχία. Πρόκειται για την ιστορία ενός μικρού γουρουνιού και του φίλου του σκαντζόχοιρου, τα οποία αναζητώντας τον Θεό βρίσκονται αντιμέτωπα με τους παραλογισμούς και την σύγκρουση τριών μεγάλων θρησκειών. Η όλη ιστορία καταλήγει στην απόρριψη τους και στην επιστροφή στην ξέγνοιαστη και ανέμελη ζωή.

Είναι ένα έργο, το οποίο ασκεί οξεία - αν και χοντροκομμένη είναι η αλήθεια - κριτική στην πίστη ύπαρξης κάποιας υπερβατικής οντότητας, απευθυνόμενο όχι μόνο στις μικρές ηλικίες αλλά εν πολλοίς και σε ενήλικες αναγνώστες. Η υποδοχή που βρήκε από πλήθος ψυχολόγων και παιδαγωγών ήταν θετική, καθώς θεώρησαν πως η ανάγνωση του συνέβαλε σε μία κριτική αντιμετώπιση διαφόρων ακραίων εκφάνσεων των θρησκευτικών δογμάτων.

Αντίθετη γνώμη είχε όμως το καθ’ ύλην αρμόδιο υπουργείο, το οποίο εισηγήθηκε μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας του, εντάσσοντας το (βάσει του § 18 Abs. 1 JungSchG) στον κατάλογο επικίνδυνων για τη ανηλικότητα έργων. Στην αιτιολογική του έκθεση αναφέρει πως το έργο γελοιοποιεί τον ιουδαϊσμό, τον χριστιανισμό και το ισλάμ, “προωθώντας στερεότυπα ρατσιστικού μίσους και συντελώντας με αυτόν τον τρόπο στον ηθικό και κοινωνικό αποπροσανατολισμό του ανηλίκου”. Το μέτρο αυτό θα επιφέρει περιορισμούς όπως η απαγόρευση έκθεσης σε ράφια, διαφήμισης, εξαγωγής, πώλησης σε παιδιά κ.α.

Πρόκειται ουσιαστικά για μία απόπειρα λογοκρισίας, η οποία ήδη συναντά κλιμακούμενες αντιδράσεις από δημοσιογράφους, ακαδημαϊκούς, την ιουδαϊκή κοινότητα και αντιρατσιστικές ομάδες. Η τελική αξιολογική κρίση αναμένεται να εκδοθεί το Μάρτη, ενώ ταυτόχρονα τρέχει και μία αγωγή από την καθολική αρχιεπισκοπή της Φρανκφούρτης.

Το βιβλίο έχει ανέβει online και στα αγγλικά, ενώ όποιος ενδιαφέρεται για περισσότερες πληροφορίες μπορεί μπει στον ιστότοπο ή να αποστείλει επιστολή στην καγκελάριο.
[Addendum: αγγλόφωνο άρθρο των Reuters].

Καμία πρόγνωση για το τι έχει να γίνει αν κυκλοφορήσει ποτέ Ελλάδα;

You (cannot) Porn

Αυτή η σύνοψη δεν είναι διαθέσιμη. Κάντε κλικ εδώ, για να δείτε την ανάρτηση.

Naughty, naughty boys!

Gilbert & George, the godfathers of
postmodern Brit Art.

Πρόκειται ίσως για τους σημαντικότερους εκπροσώπους της βρετανικής avant-garde σκηνής του τελευταίου τετάρτου του 20ου αιώνα. Η θεματολογία τους, έντονα αμφιλεγόμενη και προκλητική, καθώς εξερευνά θέματα που κυμαίνονται από την καθημερινή ζωή σε όλες της τις εκφάνσεις, μέχρι τη θρησκεία, την κοπρολογία και την ομοφυλοφυλία.

Τον Μάρτιο βρέθηκα σε αναδρομική τους έκθεση, που φιλοξένησε η Tate Modern και δεν θα το θεωρούσα τόσο άξιο αναφοράς αν δεν προέβαινα αυτόματα σε σύγκριση με την ελεεινή κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα ως προς την ελευθερεία έκφρασης και την λογοκρισία εικαστικών έργων από παράγοντες της δημόσιας ζωής. Τελευταίο κρούσμα η κατάσχεση „εκφυλισμένου“ έργου στην έκθεση Art Athina, ενώ ας μην ξεχνάμε την αποκαθήλωση του βλάσφημου Asperge moi από την διεθνή έκθεση Outlook εν όψει Ολυμπιάδας ή ακόμα και την υπόθεση Haderer, με τη ζωή του Ιησού σε Κόμιξ.

Οι Gilbert and George έγιναν γνωστοί στο ευρύτερο κοινό αρχικά ως performance atrists, ενώ το έργο που τους καθιέρωσε ευρύτερα ήταν το Singing Sculpture στο οποίο τα εκθέματα αποτελούσαν οι ίδιοι. Μάλιστα το κουστούμι που φορούσαν σε εκείνες τις παραστάσεις αποτελεί πλέον cult στολή εργασίας γι’ αυτούς και σπάνια εμφανίζονται δημόσια χωρίς να το φοράνε όπως και ποτέ δεν έχουν εμφανιστεί χωρίς να είναι μαζί. Μετά από χρόνια στο περιθώριο, πλέον έχουν αναγνωριστεί ως εικονοκλάστες και πνευματικοί πατέρες της σύγχρονης βρετανικής σκηνής καλλιτεχνών. Στις διακρίσεις του περιλαμβάνεται το βραβείο Turner και η εκπροσπωπηση της Βρετανίας στη Bienale της Βενετίας το 2005.

Χαρακτηριστικό της τέχνης τους αποτελεί η άρνηση τους να διαχωρίσουν τις παραστάσεις από την καθημερινή τους ζωή, επιμένοντας πως η οποιαδήποτε πράξη τους αποτελεί έκφραση τέχνης. Μάλιστα το ζευγάρι αυτοχαρακτηρίζεται ως „ζωντανά γλυπτά“. Η λογική τους πίσω από μία τέτοια στάση είναι κατάδειξη της ασάφειας και τελικά η εξάλειψη του διαχωρισμού μεταξύ ζωής και τέχνης.

Το 1986 προέβησαν σε σύνταξη Μανιφέστου πέντε παραγράφων, όπου εξηγούσαν τι επεδίωκαν να εκφράσουν με την τέχνη τους. Χαρακτηριστική είναι η πρώτη παράγραφος „Τέχνη για Όλους“ όπου γίνεται μία περιεκτική σύνοψη:

Θέλουμε η Τέχνη μας να μιλάει πέρα από τα σύνορα της γνώσης, απευθείας στους Ανθρώπους, σχετικά με τη Ζωή τους και όχι σχετικά με την γνώση τους περί τέχνης. Ο εικοστός αιώνας είχε την κατάρα μια τέχνης που δεν μπορούσε να γίνει κατανοητή. Οι παρακμάζοντες καλλιτέχνες εκπροσωπούν τους εαυτούς τους και τους λίγους εκλεκτούς γύρω τους, καταγελώντας και απορρίπτοντας τον απλό παρείσακτο. Εμείς λέμε πως η αινιγματική, δυσνόητη και με εμμονή στη μορφή τέχνη είναι παρακμάζουσα και αποτελεί ανηλεή άρνηση της Ζωής των Ανθρώπων.

Τα παραπάνω βέβαια θα αποτελούσαν ψιλά γράμματα για τους εν ελλάδι πυρόκαυλους εθνικόφρονες, αυτόκλητους υπερασπιστές του δεν ξέρω κι εγώ τι... και είναι πραγματικά λυπηρό που το φαινόμενο αυτό δεν διαθέτουν πολιτικό θάρρος να το καταδικάσουν δημόσια αξιόλογοι κατά τα λοιπά πολιτικοί άνδρες. Είμαι σίγουρος δε, πως μελλοντική έκθεση έργων τους σε ελληνικό έδαφος, συμπεριλαμβανομένων όχι μόνο των ακίνδυνων, αλλά και άλλων όπως του „Was Jesus Heterosexual?“, θα δοκιμάσουν τις αντοχές της ελευθερίας της έκφρασης και γενικότερα του πολιτικού μας συστήματος. Η καλλιτέχνις του έργου της Art Athina αναζητείται από την εισαγγελεία, όμως στην περίπτωση διεθνούς προβολής και συνεπαγόμενου εθνικού διασυρμού είναι λίαν πιθανό ο εισαγγελικός λειτουργός να το σκεφτεί δεύτερη φορά πριν ξανακούσει τα πολεμικά κελεύσματα του οποιουδήποτε Άδωνη και διατάξει αποκαθήλωση και προσαγωγές.

Ενδιαφέρουσα παρουσίαση έργων τους μπορείτε να δείτε εδώ