Η ώρα του κούταβου

Η Ώρα του κούταβου επιστρέφει μετά από καιρό, προκειμένου να παρουσιάσει ένα από τα σημαντικότερα έργα φιλελεύθερης διανόησης του 20ου αιώνα.

Πρόκειται για τον "Δρόμο προς την Δουλεία", βιβλίο του βραβευμένου με νόμπελ οικονομικών Friedrich von Hayek. Προτού καλά καλά τελειώσει ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος και διαφανεί ο εγκλεισμός της μισής Ευρώπης πίσω από ένα σιδηρούν παραπέτασμα, ο Hayek συνέλαβε και εξέθεσε τους λόγους, για τους οποίους κάθε κεντρικά σχεδιασμένο σύστημα παραγωγής τείνει να εκτραπεί σε τυραννία, στρέφοντας με αυτόν τον τρόπο τη δημόσια συζήτηση γύρω από τους κινδύνους του κρατισμού και τις ευεργετικές επιδράσεις της οικονομικής ελευθερίας.

Ο Δρόμος προς την Δουλεία εκδόθηκε πρώτη φορά την Μάρτιο του 1944 στο Ηνωμένο Βασίλειο από τον εκδοτικό οίκο Routledge Press, ενώ τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους το περιοδικό Look έθετε σε κυκλοφορία μία σύντομη, εικονογραφημένη περίληψη. Η περίληψη αυτή μεταφέρεται σήμερα στα ελληνικά, ερχόμενη να ενθυμίσει την απαράδεκτα ελλειμματική παρουσία έργων κλασικού φιλελευθερισμού στη χώρα μας. Ας ελπίσουμε πως η πρόσφατη μετάφραση του Συντάγματος της Ελευθερίας θα αποτελέσει ένα πρώτο βήμα για την περαιτέρω διάδοση και γνωριμία με το έργο του αυστριακού φιλόσοφου.

Η ώρα του κούταβου

4η Ιουλίου, ημέρα που το αμερικανικό έθνος γιορτάζει την υιοθέτηση της ιδρυτικής διακήρυξης ανεξαρτητοποίησης δεκατριών Πολιτειών της Αμερικής από την αποικιοκρατία των Βρετανών. Με συντάκτη τον Thomas Jefferson, το κείμενο αυτό αποτύπωσε τον αγώνα ελεύθερα σκεπτόμενων ανθρώπων για ανεξαρτησία και αποτέλεσε ορόσημο τόσο στην δημιουργία των ΗΠΑ όσο και στην οικοδόμηση ενός ελεύθερου κόσμου.

Στην σημερινή Ώρα του Κούταβου παρακολουθούμε το πώς η Independence Day εορτάστηκε από έναν Αμερικάνο ναυτικό και τα ανίψια του μισό αιώνα πριν, το 1957. Ο Popeye ως χαρακτήρας cartoon αποτελεί δημιούργημα του Elzie Segar, ενός μικρόσωμου σκιτσογράφου, ο οποίος μεγάλωσε στις όχθες του Μισισιπή αγαπώντας το ψάρεμα και αποστρεφόμενος την δημοσιότητα. Ο ίδιος είχε εμπνευστεί από την μορφή ενός πραγματικού ναυτικού, του Frank "Rocky" Fiegle, τον οποίο είχε γνωρίσει ως παιδί στο παραποτάμιο Chester του Illinois.

Η πρώτη εμφάνιση του Popeye έγινε το 1929, στο κόμικ Thimble Theatre, το οποίο εξιστορούσε τις περιπέτειες της κατοπινής του αρραβωνιαστικιάς Όλιβ Όιλ, του αδερφού της Castor και του συντρόφου της Ham. Η καθιέρωση του ναυτικού ως κύριου χαρακτήρα δεν άργησε να έρθει, ενώ από το 1993 η Fleischer Studios και η Paramount μετέφεραν τους χαρακτήρες στα κινούμενα σχέδια μικρού μήκους "Popeye the Sailor", τα οποία και γνώρισαν πολύ μεγάλη επιτυχία, μην παραλείποντας κατά καιρούς να προπαγανδίζουν μηνύματα πολιτικής διαπαιδαγώγησης.

Το σημερινό εορταστικό επεισόδιο μας προσφέρει μια εικόνα του πως εορτάζεται η Ημέρα της Ανεξαρτησίας στις ΗΠΑ, μην παραλείποντας στο τέλος να παρουσιάσει την διάσωση των ανιψιών από έναν πύραυλο με την ονομασία Atomic Sky Rocket – έμμεση πλην σαφής υπενθύμιση για τον κίνδυνο που έθετε και θέτει στην ανθρωπότητα η επιπόλαιη αντιμετώπιση της πυρηνικής βόμβας.

Η ώρα του κούταβου

"Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά κάποια ζώα είναι περισσότερο ίσα από τα άλλα"

Η γνωστή σε πολλούς πλέον φράση προέρχεται από την κλασική πολιτική αλληγορία του George Orwell, τη Φάρμα των Ζώων. Δημοκράτης - σοσιαλιστής ο ίδιος είχε συμμετάσχει εθελοντικά στον Ισπανικό Εμφύλιο κάποια χρόνια πριν. Oι εντυπώσεις που απεκόμισε εκεί από τις μηχανορραφίες των κομμουνιστών συντρόφων ήταν αρκετές για να τον μετατρέψουν σε έναν από τους δριμύτερους κατήγορους του σταλινισμού: κάθε γραμμή συγγραφικού του έργου αποτελούσε και ένα κατηγορώ στον ολοκληρωτισμό που καταπλάκωνε την Ευρώπη. Ο ίδιος μάλιστα σε μία επιστολή του χαρακτήρισε τη Φάρμα των Ζώων ως μια νουβέλα "contre Stalin" ενώ για τη γαλλική έκδοση πρότεινε τον τίτλο Union des républiques socialistes animals – U.R.S.A., ακρώνυμα που παραπέμπουν στη ρωσική αρκούδα.

Η υπόθεση του έργου εκτυλίσσεται στη Φάρμα του Αρχοντικού, στην ύπαιθρο της γηραιάς Αλβιώνος. Εκεί τα ζώα αγανακτισμένα από την στυγνή εκμετάλλευση του ιδιοκτήτη επαναστατούν και αυτοργανώνονται. Δεν υπολογίζουν όμως στο Napoleon, το φιλόδοξο γουρούνι που εξοντώνει τους πολιτικούς του αντιπάλους και εκτρέπει με τη βία την επανάσταση σε μία νέα δικτατορία, μία δυστοπία η οποία παραπέμπει ευθέως στην ΕΣΣΔ.

Το 1954 η νουβέλα αυτή υπήρξε και το πρώτο βρετανικό έργο στην ιστορία που μεταφέρθηκε στον χώρο του κινουμένου σχεδίου γνωρίζοντας παγκόσμια προβολή. Την παραγωγή ανέλαβε το ζεύγος Halas&Batchelor με τη μικρή τότε ακόμα ομώνυμη εταιρία, η οποία κατά την διάρκεια του ΙIου ΠΠ είχε επιμεληθεί τη βρετανική προπαγάνδα κινουμένων σχεδίων μετρώντας περισσότερες από εβδομήντα παραγωγές.

Αν κάτι αξίζει να σημειωθεί για το έργο, αυτό είναι η σεναριακή εκτροπή του τέλους: Οι παραγωγοί δεν αρκέσθηκαν στη αποδοκιμαστική διαπίστωση του Orwell για τη δημιουργία μίας νέας δικτατορίας. Προχώρησαν παρακάτω και έβαλαν τα ζώα να εισβάλουν στην αίθουσα του δείπνου και να ποδοπατούν τους νέους τους καταπιεστές, αποκαθιστώντας τη δημοκρατική τάξη. Ο John Halas, ένας εκ των παραγωγών, δήλωσε μεταγενέστερα πως στόχος τους ήταν να δώσουν ένα ευτυχισμένο τέλος στο έργο, ανταμείβοντας τις συναισθηματικές προσδοκίες του κοινού. Αυτό που όμως μάλλον αγνοούσε ήταν το γεγονός πως η ταινία χρηματοδοτήθηκε από την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ, η οποία τότε επεδίωκε την πολιτική θωράκιση του ελεύθερου κόσμου τόσο σε επίπεδο πληροφοριών όσο και μέσα από το κινούμενο σχέδιο.

Η ώρα του κούταβου

Επιστροφή στον δεύτερο παγκόσμιο σήμερα και ώρα για παλιά, καλή και απροκάλυπτη προπαγάνδα. Ο κούταβος εντόπισε μία ασυνήθιστη παραλλαγή του γνωστού παραμυθιού με τον κακό το λύκο και τα τρία γουρουνάκια, γυρισμένη το 1942 από την γνωστή Metro Goldwyn Mayer. Το Blitz Wolf ήταν υποψήφιο για Oscar καλύτερου κινουμένου σχεδίου, έχασε όμως από το Der Fuehrer's Face της ανταγωνίστριας Walt Disney.

Η ελάχιστη προσπάθεια που κατέβαλε ο δημιουργός Tex Avery για ν' αποκρύψει τον συσχετισμό του κακού λύκου με τον Αδόλφο είναι χαρακτηριστική του κλίματος της εποχής και δικαιολογεί τα κύματα λογοκρισίας από τα οποία το έργο διήλθε μεταπολεμικά. Τα όποια ξεκαρδιστικά gags δεν δικαιολογούν επαρκώς για παράδειγμα τον βομβαρδισμό και εξάλειψη του Τόκυο από τον χάρτη, κάτι που ο McNamara επιχείρησε τρία χρόνια αργότερα με βόμβες ναπάλμ.

McNamara: I was on the island of Guam in his command in March of 1945. In that single night, we burned to death 100,000 Japanese civilians in Tokyo: men, women, and children.
Morris: Were you aware this was going to happen?
McNamara: Well, I was part of a mechanism that in a sense recommended it. I analyzed bombing operations, and how to make them more efficient. i.e. Not more efficient in the sense of killing more, but more efficient in weakening the adversary. I wrote one report analyzing the efficiency of the B—29 operations. The B—29 could get above the fighter aircraft and above the air defense, so the loss rate would be much less. The problem was the accuracy was also much less. Now I don't want to suggest that it was my report that led to, I'll call it, the firebombing. It isn't that I'm trying to absolve myself of blame. I don't want to suggest that it was I who put in LeMay's mind that his operations were totally inefficient and had to be drastically changed. But, anyhow, that's what he did. He took the B—29s down to 5,000 feet and he decided to bomb with firebombs.
... LeMay said, "If we'd lost the war, we'd all have been prosecuted as war criminals." And I think he's right. He, and I'd say I, were behaving as war criminals. LeMay recognized that what he was doing would be thought immoral if his side had lost. But what makes it immoral if you lose and not immoral if you win?

Η ώρα του κούταβου

Και καθώς βλέπουμε για πρώτη φορά νέγρο υποψήφιο να διεκδικεί με αξιώσεις το ύπατο αξίωμα των Ηνωμένων Πολιτειών, καλό είναι να κρατάμε στην άκρη του μυαλού μας πόσο έχει υποφέρει η μαύρη φυλή στον δύσβατο δρόμο κατάκτησης της ελευθερίας.

Ένας από τους σημαντικότερους επικριτές της κατάστασης αυτής υπήρξε ο Ρώσος ποιητής Vladimir Mayakovsky, κορυφαίος λογοτέχνης και σοβιέτης προπαγανδιστής των αρχών του 20ου αιώνα. Το 1922 έλαβε ειδική άδεια να περάσει τον Ατλαντικό και πρώτος του σταθμός υπήρξε η Κούβα. Εκεί, αντιμέτωπος με τον έλεγχο της παραγωγής καπνού και ζάχαρης από αμερικανικά συμφέροντα, συνόψισε τις εντυπώσεις του στο ποίημα Chyornoe i Beloe (Μαύρο και Λευκό), έναν ύμνο κατά του ρατσισμού.

Το 1933 οι Ivanov και Amalrik, πήραν το ποίημα και βασιζόμενοι σε σκίτσα του ίδιου του Mayakovsky ανέβασαν ένα κινούμενο σχέδιο, τόσο αιχμηρό όσο και αισθητικά πλήρες. Το "Μαύρο και Λευκό" εξιστορεί την σύντομη περιπέτεια του Willie, ενός μικρού λούστρου, ο οποίος διαπράττει το θανάσιμο σφάλμα να ρωτήσει τον λευκό Βασιλιά του Ζαχαρότευτλου Mr. Bragg "για ποιο λόγο θα έπρεπε η λευκή ζάχαρη να φτιάχνεται από τον μαύρο άνθρωπο".

Από το έργο εκείνο έχουν διασωθεί δυστυχώς μόνο κάποια αποσπάσματα και μάλιστα με τον ήχο μη αναστρέψιμα κατεστραμμένο. Το ηχητικό κενό καλύφθηκε με το "Sometimes I feel like a Motherless Child" το 1949 από τον γιο Αμερικανού σκλάβου Paul Robeson στο θέατρο Tchaikovsky της Μόσχας.

Ο πολιτικός ακτιβισμός του Mayakovsky δυστυχώς δεν απέτρεψε την μίμηση αποικιοκρατικών μεθόδων στο εσωτερικό της Σοβιετικής Ένωσης, όπου εννοείται πως κανένας δεν καταπιεζόταν εξαιτίας του χρώματος που είχε το δέρμα του. Εκεί η καταπίεση ανθρώπου από συνάνθρωπο δεν είχε καν ανάγκη να φορέσει το προσωπείο του ρατσισμού, βλέπετε.

Η ώρα του κούταβου

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έριξαν τα ιδρυτικά τους θεμέλια στον φιλελεύθερο διαφωτισμό του 18ου αιώνα, όπως αυτός εκφράστηκε στα founding documents, δείχνοντας έτσι ένα λαμπρό καινούριο δρόμο προς την ελευθερία. Αυτό όμως δεν απέτρεψε τη χώρα από αρκετά πισωγυρίσματα, από την περίοδο του εμφυλίου μέχρι σήμερα.

Υπήρξαν πράγματι ορισμένες περίοδοι της αμερικανικής ιστορίας, κατά τις οποίες θεμελιώδεις αρχές όπως η προ του νόμου ισότητα, η ατομική ελευθερία (writ of habeas corpus) και το τεκμήριο αθωότητας καταπατήθηκαν από την ομοσπονδιακή εξουσία, χωρίς μάλιστα να συναντήσουν κάποια αξιόλογη αντίδραση.

Μια τέτοια περίπτωση ήταν και η αντιμετώπιση που το αμερικανικό κράτος επεφύλαξε στους ιαπωνικής καταγωγής πολίτες του κατά την διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Αρχίζοντας από την προπαγάνδιση του εσωτερικού εχθρού, η κεντρική κυβέρνηση πέτυχε να περάσει την ρατσιστική εικόνα ενός Iάπωνα με τυφλή υποταγή στην (ιμπεριαλιστική) χώρα καταγωγής του. Το όλο εγχείρημα κατέληξε στην υποχρεωτική μετεγκατάσταση και εγκλεισμό περί των 120.000 πολιτών σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, των οποίων παρεμπιπτόντως την αποκλειστικότητα ουδέποτε διεκδίκησαν οι εθνικοσοσιαλιστές Γερμανοί.

Το σημερινό cartoon, τιτλοφορούμενο "Japoteurs", αντικατοπτρίζει την ατμόσφαιρα εκείνης ακριβώς της εποχής. Ήρωας εδώ ο Superman, ο οποίος κατορθώνει να επανακαταλάβει ένα γιγαντιαίο βομβαρδιστικό που πράκτορες κλέβουν και επιχειρούν να στρέψουν εναντίον της Αμερικής. Το έργο ανέβηκε στους κινηματογράφους τον Σεπτέμβρη 1942 από την Paramaount Pictures, επενδύοντας με ήχο και εικόνα ένα κλίμα πολεμικής υστερίας και ρατσιστικής προκατάληψης με ρίζες αιώνων.

Σήμερα το Hollywood εμφανίζεται αρκετά πιο προσεκτικό στην κατάδειξη των εξωτερικών και εσωτερικών εχθρών, χωρίς όμως να έχει εγκαταλείψει την στοχοποίηση συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων. Και χωρίς προ πάντων να έχει απαξιώσει σύγχρονα κολαστήρια, τα οποία υπονομεύουν και καταρρακώνουν το αμερικανικό κύρος παγκοσμίως.

Η ώρα του κούταβου

Ο πόλεμος ιδεών στα κινούμενα σχέδια δεν έπεσε μαζί με το σιδηρούν παραπέτασμα. Ο κύριος Fukuyama τα έκανε θάλασσα, ζήτησε συγγνώμη και όλοι μας εξακολουθούμε να είμαστε μία υπέροχη ατμόσφαιρα. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην παραγωγή κινουμένων σχεδίων εξακολουθούν βεβαίως να παίζουν τα αμερικάνικα studios παραγωγής, τα οποία όμως πλέον έχουν κατεβάσει στροφές και στρέφονται στην κριτική εγχώριων πολιτικών ρευμάτων και προσώπων. Πέρα από τα ανεπανάληπτα Family Guy και Southpark, στα οποία κάποια στιγμή ο κούταβος θα επανέλθει, ενδιαφέρον παρουσιάζει και μία λιγότερο γνωστή σειρά της Fox, το King of the Hill.

Στην σειρά αυτή παρουσιάζεται η καθημερινότητα μιας middle class οικογένειας σε μία ασήμαντη κωμόπολη του αμερικανικού Νότου (εξ ου και το Hill - ελληνιστί κορφοβούνι). Σε αντίθεση με τις δύο προαναφερθείσες σειρές, το King of the Hill έχει πρωταγωνιστές μέσους, everyday αμερικάνους και σατιρίζει εύστοχα πραγματικές καταστάσεις, χωρίς να τραβάει το σενάριο στα άκρα.

Το απόσπασμα από το σημερινό επεισόδιο ασχολείται με την αριστερή αμερικανική κουλτούρα. Παρά το ότι οι ΗΠΑ έχουν εσχάτως πάρει έντονη αριστερή κλίση και παρά την ανομοιομορφία του συγκεκριμένου χώρου, τα όσα εδώ παρουσιάζονται είναι πιστεύω ενδεικτικά της κακής σχέσης αυτών των ανθρώπων με την πολιτική οικονομία. Την κουλτούρα αυτή πρώτη φορά τη συνάντησα όταν αγόρασα το pulp περιοδικό Adbusters και έκτοτε παρατηρώ πως στα ελληνικά πανεπιστήμια συναντά κανείς κατά κόρον ταγαροφορούσες, εμφορούμενες από συναφείς επιχειρηματικές αντιλήψεις. Περιοριζόμαστε στο να τους ευχηθούμε περαστικά.

Η ώρα του κούταβου

Ο έρωτας του  σοβιετικού καθεστώτος για τη μουσική jazz υπήρξε μεγάλος και ανομολόγητος. Το συγκεκριμένο κινούμενο σχέδιο, παραγωγής 1949, ανέβηκε από την Soyuzmultfilm και παρουσιάζει μία σκηνή από την κοινότητα πτηνών της ρώσικης στέπας, η οποία υποδέχεται μία κίσσα, άρτι αφιχθείσα από το εξωτερικό. Εκείνη ισχυρίζεται πως μπορεί να τραγουδήσει καλύτερα και προσκαλεί τα πουλάκια σε παράσταση. Η μουσική όμως που τραγουδά επί σκηνής τους είναι αφόρητη, σε βαθμό που εκείνα αρχικά γιουχάρουν, και κατόπιν  επιτίθενται ομαδικά στην κομίστρια της παρηκμασμένης μουσικής, απαλλοτριώνοντας τα τιμαλφή της.

Η αντιμετώπιση της μουσικής jazz από το σταλινικό καθεστώς χρήζει πράγματι επισταμένης μελέτης. Η ψυχολογία του καθεστώτος, από τον μεσοπόλεμο μέχρι και την κατάρρευση του παραπετάσματος, χαρακτηριζόταν από μία σχεδόν παθολογική εσωστρέφεια και εργαλείο στην υπηρεσία αυτής υπήρξε η κατασυκοφάντιση οποιουδήποτε καλλιτεχνικού ρεύματος προερχόμενου από το αντίπαλο δέος, την καπιταλιστικές και ως εκ τούτου παρηκμασμένες ΗΠΑ. Πέρα λοιπόν από τον πόλεμο που εξαπέλυσε η εθνικοσοσιαλοστική Γερμανία στο ρεύμα swing και τους φίλους της jazz, ακόμα ένα ολοκληρωτικό καθεστώς επεδίωξε τον εξαγκωνισμό μιας μορφής τέχνης. Όχι επειδή οι φορείς του ανήκαν σε κάποια κατώτερη φυλή, αλλά διότι εξέφραζε μια κατώτερη μορφή οργάνωσης των κοινών. Όλα αυτά μάλιστα την στιγμή που η jazz γεννήθηκε στις βαμβακοφυτείες του αμερικανικού Νότου, ως η μοναδική και πλέον γνήσια έκφραση καταπιεσμένων και εκπατρισμένων σκλάβων.

Η ώρα του κούταβου

Στα κινηματογραφικά studios του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου η Paramount από την αρχή επιστράτευσε και τον Πόπαϋ. Στο μικρής διάρκειας ασπρόμαυρο "Spinach fer Britain" του 1943, ο ναυτικός αναλαμβάνει τον ανεφοδιασμό της γηραιάς Αλβιόνος με σπανάκι (τι άλλο;). Αντιμέτωπος έρχεται με ένα γερμανικό υποβρύχιο του τρίτου ράιχ, το οποίο έχει αναλάβει τον ρόλο του διατλαντικού ταραξία.

Παρά την αρχική ουδετερότητα των ΗΠΑ, οι συνεχείς ανώνυμες επιθέσεις αμερικανικών νηοπομπών από γερμανικά υποβρύχια οδήγησαν την κοινή γνώμη σταδιακά να υιοθετήσει μία σκληρότερη στάση απέναντι στη ναζιστική Γερμανία. Ο Πόπαϋ εδώ μας παραδίδει μαθήματα πατριωτικής αυτοθυσίας, ενώ παράλληλα τονίζει και το πνεύμα αλληλεγγύης που διέπνεε τις σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Ηνωμένου Βασιλείου. Η τελευταία σκηνή μου έκανε και τη μεγαλύτερη εντύπωση:

Ο Γερμανός του πετάει ένα ακατάληπτο “hshta-hshtu, heil Hitler“, και ο Πόπαϋ προς απάντηση σφυρίζει με την πίπα του τις πρώτες νότες της Πέμπτης Συμφωνίας του Beethoven. Εκ πρώτης αυτό μπορεί να φαίνεται άσχετο, όμως το μοτίβο με τις τέσσερις αυτές πρώτες νότες άνοιγε όλες τις ραδιοφωνικές ανταποκρίσεις του BBC, καθώς παρέπεμπε στο γράμμα V (Victory) του κώδικα Morse:
(dot-dot-dot-dash).

Η ώρα του κούταβου

Σε συνέχεια της πρώτης ανάρτησης ο κούταβος σήμερα επιστρέφει στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και παρακολουθεί το αγαπημένο του παπί να συμβάλλει με τον δικό του τρόπο στον πόλεμο ιδεών.

Η δαιμονοποίηση του εχθρού αποτελεί την πλέον δραστική μεθόδο προπαγάνδας. Και εκεί στόχευαν τα Walt Disney Studios, όταν το 1942 μπήκαν στο δεύτερο παγκόσμιο ανεβάζοντας το "Donald Duck in Nutzi Land". Το τραγούδι που προκυκλοφόρησε και το συνόδευε, "Der Fuehrer’s Face" ή "The Nazi Song", γνώρισε τόσο μεγάλη επιτυχία που το στούντιο επέλεξε να μετονομάσει το κινούμενο σχέδιο στον τίτλο του τραγουδιού.

Σκοπός του έργου δεν ήταν απλά να δαιμονοποιήσει τον Αδόλφο. Παρουσιάζοντας πλήθος γερμανικών και ναζιστικών στερεοτύπων επεδίωκε να διακωμωδήσει τον τρόπο ζωής του μέσου Γερμανού του 1940, εμφανίζοντας το αμερικάνικο way of life ως μακράν υγιέστερο και ως εκ τούτου προτιμότερο. Είναι χαρακτηριστική η ανακούφιση του ήρωα όταν ξυπνά από το ντελιριακό του όνειρο και διαπιστώνει πως όλα τα ναζιστικά σύμβολα έχουν αντικατασταθεί από άλλα, οικεία σε αυτόν (και τον μέσο Αμερικάνο). Στη θέση του "Heil! Sweet Heil!" για παράδειγμα εμφανίζεται πλέον το "Home Sweet Home", ενώ ο Ντόναλντ φοράει πυτζάμες στα αμερικάνικα χρώματα και ανακουφισμένος αγκαλιάζει το άγαλμα της Ελευθερίας, με φόντο την αστερόεσσα.

Το "Der Fuehrer’s Face" προβλήθηκε την πρωτοχρονιά του 1943, κέρδισε Oscar καλύτερου κινουμένου σχεδίου, ενώ συγκαταλέγεται στα πενήντα σημαντικότερα cartoons που ανέβηκαν ποτέ.

Εξ αιτίας όμως του οτι ο Ντόναλντ αναπαρίσταται ως εθνικοσοσιαλιστής, η Disney το κράτησε επί σειρά ετών εκτός κυκλοφορίας. Στη Γερμανία μέχρι σήμερα δεν έχει κυκλοφορήσει ή προβληθεί δημόσια.

Η ώρα του κούταβου

Ένα από τα ισχυρότερα μέσα στον πόλεμο προπαγάνδας είναι το κινούμενο σχέδιο. Και ο αντίκτυπος του μεγιστοποιείται όταν απευθύνεται σε ευαίσθητες, πολιτικά αδιαμόρφωτες και εύπλαστες πληθυσμιακές ομάδες, όπως τα παιδιά.

Καθώς τα πρωινά του Σαββατοκύριακου υπήρξαν ανέκαθεν ο παράδεισος του μπόμπιρα, η “Ώρα του κούταβου” έρχεται από σήμερα και κάθε σού/κού να παρουσιάσει στους μικρούς και μικρομέγαλους φίλους της σύντομα επεισόδια κινουμένων σχεδίων, τα οποία άμεσα ή έμμεσα προπαγάνδισαν πολιτικές θέσεις, ως εργαλεία σ’ έναν σκληρό αγώνα ιδεολογικής κατίσχυσης.

Σήμερα την αρχή κάνει το Make Mine Freedom, μια παραγωγή του τμήματος ελευθέρων τεχνών του ευαγγελικού Harding College. Το καρτούν αυτό προβλήθηκε στους αμερικάνικους κινηματογράφους το 1948, χρονιά κατά την οποία είχε ήδη εγκαθιδρυθεί το σιδηρούν παραπέτασμα και ο δυτικός κόσμος προσπαθούσε να αποτρέψει την δημιουργία κομμουνιστικών κυβερνήσεων σε χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία και η Ελλάδα. Εκείνη ήταν η χρονιά που τέθηκε σε εφαρμογή και το Σχέδιο Marshall, σκοπός του οποίου ήταν να ενισχύσει τις δυτικές αυτές δημοκρατίες οικονομικά, θωρακίζοντας τις από έναν υπαρκτό κίνδυνο κομμουνιστικής εκτροπής. Το συγκεκριμένο κινούμενο σχέδιο έρχεται να εξυμνήσει τις αρχές του φιλελεύθερου καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής και παράλληλα να επισημάνει τους κινδύνους που ελλοχεύουν από τους κάθε λογής "-isms" του τσαρλατάνου Dr. Utopia. Σαράντα χρόνια μετά φαίνεται πως δικαιώθηκε πανηγυρικά.