Η ώρα του κούταβου

"Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά κάποια ζώα είναι περισσότερο ίσα από τα άλλα"

Η γνωστή σε πολλούς πλέον φράση προέρχεται από την κλασική πολιτική αλληγορία του George Orwell, τη Φάρμα των Ζώων. Δημοκράτης - σοσιαλιστής ο ίδιος είχε συμμετάσχει εθελοντικά στον Ισπανικό Εμφύλιο κάποια χρόνια πριν. Oι εντυπώσεις που απεκόμισε εκεί από τις μηχανορραφίες των κομμουνιστών συντρόφων ήταν αρκετές για να τον μετατρέψουν σε έναν από τους δριμύτερους κατήγορους του σταλινισμού: κάθε γραμμή συγγραφικού του έργου αποτελούσε και ένα κατηγορώ στον ολοκληρωτισμό που καταπλάκωνε την Ευρώπη. Ο ίδιος μάλιστα σε μία επιστολή του χαρακτήρισε τη Φάρμα των Ζώων ως μια νουβέλα "contre Stalin" ενώ για τη γαλλική έκδοση πρότεινε τον τίτλο Union des républiques socialistes animals – U.R.S.A., ακρώνυμα που παραπέμπουν στη ρωσική αρκούδα.

Η υπόθεση του έργου εκτυλίσσεται στη Φάρμα του Αρχοντικού, στην ύπαιθρο της γηραιάς Αλβιώνος. Εκεί τα ζώα αγανακτισμένα από την στυγνή εκμετάλλευση του ιδιοκτήτη επαναστατούν και αυτοργανώνονται. Δεν υπολογίζουν όμως στο Napoleon, το φιλόδοξο γουρούνι που εξοντώνει τους πολιτικούς του αντιπάλους και εκτρέπει με τη βία την επανάσταση σε μία νέα δικτατορία, μία δυστοπία η οποία παραπέμπει ευθέως στην ΕΣΣΔ.

Το 1954 η νουβέλα αυτή υπήρξε και το πρώτο βρετανικό έργο στην ιστορία που μεταφέρθηκε στον χώρο του κινουμένου σχεδίου γνωρίζοντας παγκόσμια προβολή. Την παραγωγή ανέλαβε το ζεύγος Halas&Batchelor με τη μικρή τότε ακόμα ομώνυμη εταιρία, η οποία κατά την διάρκεια του ΙIου ΠΠ είχε επιμεληθεί τη βρετανική προπαγάνδα κινουμένων σχεδίων μετρώντας περισσότερες από εβδομήντα παραγωγές.

Αν κάτι αξίζει να σημειωθεί για το έργο, αυτό είναι η σεναριακή εκτροπή του τέλους: Οι παραγωγοί δεν αρκέσθηκαν στη αποδοκιμαστική διαπίστωση του Orwell για τη δημιουργία μίας νέας δικτατορίας. Προχώρησαν παρακάτω και έβαλαν τα ζώα να εισβάλουν στην αίθουσα του δείπνου και να ποδοπατούν τους νέους τους καταπιεστές, αποκαθιστώντας τη δημοκρατική τάξη. Ο John Halas, ένας εκ των παραγωγών, δήλωσε μεταγενέστερα πως στόχος τους ήταν να δώσουν ένα ευτυχισμένο τέλος στο έργο, ανταμείβοντας τις συναισθηματικές προσδοκίες του κοινού. Αυτό που όμως μάλλον αγνοούσε ήταν το γεγονός πως η ταινία χρηματοδοτήθηκε από την Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ, η οποία τότε επεδίωκε την πολιτική θωράκιση του ελεύθερου κόσμου τόσο σε επίπεδο πληροφοριών όσο και μέσα από το κινούμενο σχέδιο.