Porajmos, το άγνωστο Ολοκαύτωμα

Την προηγούμενη εβδομάδα συμπληρώθηκαν εξήντα έξι χρόνια από την απελευθέρωση των κρατουμένων του Άουσβιτς και η 27η Ιανουαρίου τιμήθηκε ως παγκόσμια ημέρα μνήμης θυμάτων του Ολοκαυτώματος με συμβολικές εκδηλώσεις ανά τον κόσμο.

Οι σεμνές αυτές εκδηλώσεις έριξαν άθελα τους σκιά σε μία παράλληλη, σχεδόν άγνωστη ιστορία εκατοντάδων χιλιάδων ψυχών. Πρόκειται για το τσιγγάνικο Ολοκαύτωμα, γνωστό ως Κατασπάραξη (Porajmos) ή "μαύρος φόβος", για το οποίο ουδέποτε χύθηκε μελάνη και του οποίου τα θύματα εξακολουθούν δεκαετίες μετά να υφίστανται αποκλεισμό και διώξεις.

Η προσπάθεια εξόντωσης της μεγαλύτερης εθνοτικής ομάδα της Ευρώπης είχε αποτελέσει αναπόσπαστο μέρος των ναζιστικών νόμων καθαρότητας και συνέχεια μίας μακράς παράδοσης διωγμών ανά την Ευρώπη. Σε λίγα μόλις χρόνια χάθηκαν 220.000 με 500.000 ζωές, γεγονός το οποίο δεν στάθηκε από μόνο του αρκετό για να συγκινηθεί ο μεταπολεμικός κόσμος, με τη Γερμανία να αναγνωρίζει τη γενοκτονία μόλις το 1986 και την Ελλάδα μάλλον να την αγνοεί.

Για πρώτη φορά σήμερα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Jerzy Burzek, απηύθυνε κάλεσμα για πανευρωπαϊκή αναγνώριση της γενοκτονίας των Ρόμα. Το βήμα είναι σημαντικό, μένει όμως να διανυθεί ένας μακρύς και δύσβατος δρόμος. Η εικόνα του τσιγγάνου είναι αυτή του μικροεγκληματία κατσίβελου, ενώ η άρνηση του να ενσωματωθεί στα ισχύοντα πολιτιστικά πρότυπα εισπράττεται εχθρικά από μεγάλη μερίδα του πνευματικού και πολιτικού μας κόσμου, μέλη του οποίου κατά τα λοιπά συνωστίζονται σε εκδηλώσεις μνήμης και δεν παραλείπουν να κόβουν τις κορδέλες φιλανθρωπικών galas. Ευαισθησία à la carte, η οποία δεν απομακρύνει κατ' ελάχιστο το ενδεχόμενο μιας μελλοντικής, τραγικότερης αυτή τη φορά Κατασπάραξης.








Η ταινία Liberté αφηγείται την ιστορία εκδίωξης μιας ομάδας τσιγγάνων από τη Γαλλία του καθεστώτος Vichy. Αν την πετύχετε στη βιντεοθήκη της γειτονιάς, αξίζει να της αφιερώσετε λίγο χρόνο.

Το πετρωμένον φυγείν αδύνατον

Ένας φίλος έγραφε προ καιρού για τις προοπτικές εξέλιξης του φιλελευθερισμού στη χώρα μας, αγχωμένος για την συσπείρωση όλων των φιλελευθέρων κάτω από έναν ενιαίο φορέα.

"Δεδομένης της παρούσης ιστορικής συγκυρίας, κρίνω ως ελαχίστης σημασίας την προσπάθεια να "δημιουργήσουμε" φιλελεύθερους. Το έργο αυτό το έχουν αναλάβει για την ελληνική κοινωνία δυνάμεις απείρως ισχυρότερες από εμάς. Το έχει αναλάβει το ίδιο το ιστορικό γίγνεσθαι, το οποίο με το αναπόφευκτο τρίψιμο στο πετσί της κοινωνίας των καταστρεπτικών συνεπειών του κρατικοσοσιαλισμού, νομοτελειακά θα γεννήσει φιλελεύθερες τάσεις σε ευρέα στρώματα αυτής".

Αν τον είχα εκείνη την στιγμή μπροστά μου, μπορεί και να του έφερνα τον Popper στο κεφάλι. Την αντίδραση μου δεν θα δικαιολογούσε μόνο η αποστροφή προς κάθε "δημιουργό" και τα δημιουργήματα του. Πέρα από αυτό, αποτελεί βαθιά μου πεποίθηση πως η εξέλιξη μιας κοινωνίας δεν καθορίζεται ούτε από δυνάμεις ισχυρότερες του ανθρώπου, ούτε από νομοτελειακές και αναπόφευκτες εξελίξεις. Το ιστορικό Prozess ανήκει στην σφαίρα των ψευδοεπιστημών και δεν θα άξιζε να του δίνουμε σημασία αν δεν επανεμφανιζόταν επίμονα και με τεράστιο ανθρώπινο κόστος στον πυρήνα κάθε ολοκληρωτικής ιδεολογίας.

Ο βραβευμένος με Nobel λογοτεχνίας Mario Vargas Llosa αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους λογοτέχνες και πολιτικούς της σύγχρονης Αμερικής. Ήταν ένας από τους πρώτους που έκαναν λόγο για την ανοικτή κοινωνία και την ελεύθερη αγορά στην Λατινική Αμερική, καταδικάζοντας εξ ίσου τα φαιά και τα κόκκινα δικτατορικά της καθεστώτα. Στο έργο του Wellsprings γράφει σχετικά:

Those who think that the history of humanity is "written" before it happens, that it is a performance of a preexisting libretto, fashioned by God, by nature, by the development of reason or by class struggle and the means of production; who believe that life is a force or a social and economic mechanism that particular individuals have little or no power to alter; who think this movement of humanity through time is rational, cohorent and therefore predictable; who in short, think that history makes some secret sence, that, despite its infinite episodic deversity, gives to everything a coordinated logic and orders it like a puzzle, with each peace finding its proper place-these people are, according to Popper, "historicists".

Περισσότερα για την ένδεια του ιστορικισμού μπορείτε να βρείτε και σε μία περιληπτική εισαγωγή που επιχείρησε ο Γ. Σαριγγιανίδης στο e-rooster.

Ημέρα Μνήμης

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τιμά από το 2008 και κάθε χρόνο την 23η Αυγούστου ως "Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Θύματα του Σταλινισμού και του Ναζισμού".

Η ημέρα δεν επελέγη τυχαία, καθώς ήταν στις 23 Αυγούστου 1939 που το σύμφωνο Molotov-Ribbentrop και μία σειρά μυστικών πρόσθετων πρωτοκόλων διαμέλιζαν την Ευρώπη σε δύο σφαίρες επιρροής. Θα ακολουθούσαν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και η φυσική εξόντωση εκατομμυρίων ανθρώπων επί τη βάσει της φυλής, του σεξουαλικού τους προσανατολισμού,  των διαφορετικών θρησκευτικών και πολιτικών τους πεποιθήσεων και άλλων ιδιοτήτων, οι οποίες αποτελούσαν εμπόδιο σε ψευδοεπιστημονικά θεωρήματα των ολοκληρωτικών αυτών ιδεολογιών.

Η ημέρα αυτή ας παραμείνει ως ημέρα μνήμης και τιμής της ανθρώπινης αυταξίας σε πείσμα τόσο των απολογητών του υπαρκτού σοσιαλισμού, όσο και όλων εκείνων, οι οποίοι επιδιώκουν να συμψηφίσουν τα ειδεχθή εγκλήματα των δικών τους ιδεολογικών εκτρωμάτων, επιδιδόμενοι σε έναν όψιμο και ρηχό αντικομμουνισμό. Η Ευρώπη σήμερα τιμά τα θύματα της και μας θυμίζει πως η συμφιλίωση με το χθες και το σήμερα δεν περνάει από την επιλεκτική αποσιώπηση των γεγονότων, αλλά από την διαρκή ενθύμιση και  διεξοδική τους μελέτη.

Αν τα λιοντάρια μιλούσαν

Ένα από τα ομορφότερα μνημεία του Ηρακλείου, τόπος συνάντησης των κατοίκων και  σημείο αναφοράς για τους ταξιδιωτικούς οδηγούς, είναι η κρήνη Μοροζίνι (Λιοντάρια), στο ιστορικό κέντρο της πόλης.

Πρόκειται για δημόσια κρήνη κατασκευασμένη κατά το τέλος της ενετοκρατίας, η οποία δημιουργήθηκε ως τμήμα ενός συνολικού προγράμματος υδροδότησης της πόλης από τον Ενετό προβλεπτή  και εύστοχο σκοπευτή Francesco Morosini. Τα τέσσερα λιοντάρια που στέκονται σήμερα στο κέντρο της πλατείας δεν αποτελούν παρά τη βάση ενός μαρμάρινου αγάλματος του θεού Ποσειδώνα, το οποίο έδωσε και στην πλατεία το όνομα “Piazza del Gigante”. Πέρα από την ιστορία κατασκευής του μνημείου ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αφήγηση της καταστροφής του, καθώς είναι ενδεικτική τόσο των στρεβλώσεων της εθνικής ιστοριογραφίας όσο και της διαχρονικής δυσπιστίας των ανθρώπων απέναντι σε κάθε προσπάθεια ανάπτυξης.

Ανατρέχοντας στην αναφορά που απέστειλε στην Serenissima το 1639 ο γενικός προβλεπτής του νησιού Sr Isepo Civran, διαπιστώνεται πως οι προσπάθειες της διοίκησης να βελτιώσει με εγγειοβελτιωτικά έργα τον Χάνδακα προσέκρουαν στην σθεναρή αντίθεση των τοπικών γαιοκτημόνων, των οποίων τα επιχειρήματα ήταν πως το νερό βρισκόταν υπερβολικά μακριά για να φτάσει στην πόλη, πως θα χανόταν στην διαδρομή και πως θα έπρεπε να να τρυπήσουν βουνά, πράγμα αδύνατο. Οι τοπικοί ευγενείς δυσφορούσαν εκτός των άλλων με την κατασκευή τόσων γεφυρών και τοίχων και ισχυρίζονταν πως αν ήταν πράγματι δυνατό να γίνει κάτι τέτοιο, θα είχε ήδη χτιστεί κάποια στιγμή μέσα στα τετρακόσια χρόνια ενετικής κυριαρχίας που είχαν περάσει. Τέλος ισχυρίζονταν πως ο χρόνος θητείας που απέμενε στον προβλεπτή δεν επαρκούσε για να ολοκληρωθεί το έργο και πως ο επόμενος θα το εγκατέλειπε για να ξεκινήσει κάποιο δικό του. Η αδιάλειπτη υδροδότηση της πόλης αποτελούσε μάλλον ισχνό αντεπιχείρημα.

Παρά τις αντιδράσεις, ο Ενετός Morosini κατόρθωσε να ολοκληρώσει το 1628 τον αγωγό και την fontana, προσφέροντας λύση σε ένα χρόνιο πρόβλημα λειψυδρίας. Η επιτυχία ήταν κεφαλαιώδης, όμως η κρήνη με τα λιοντάρια και τον Ποσειδώνα καταστράφηκε εντός της ίδιας δεκαετίας από την Ιερά Εξέταση, όχι μεταγενέστερα από οθωμανικό χέρι ή από σεισμό όπως υποστηρίζεται σήμερα.

Οι Οθωμανοί αντιθέτως αξιοποίησαν το μνημείο, μετατρέποντας το από το 1720 σε φιλανθρωπική κρήνη. Μεταγενέστερα μάλιστα κατασκευάστηκε ένα περίβλημα γύρω από τους λοβούς του με μαρμάρινους πολυτελείς κυκλοτερείς τοίχους και με χρυσές καλλιτεχνικά γραμμένες τούρκικες επιγραφές. Η κατασκευή λειτούργησε μέχρι το 1900, οπότε κατεδαφίστηκε με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, και τα μάρμαρα με τις χρυσές επιγραφές πετάχτηκαν στην τάφρο έξω από την Καινούργια Πόρτα, όπου βρίσκονταν μέχρι το 1922.

Η εθνική αφήγηση της ιστορίας μας δυστυχώς σταματά απότομα με την κατάληψη του Ελλαδικού χώρου από τους Οθωμανούς, οπότε και ακολουθεί μία “περίοδος σκότους, εξαθλίωσης και σκλαβιάς”. Θύμα της ανιστόρητης αυτής προσέγγισης και η κρήνη του Μοροζίνι, στην καρδιά του Ηρακλείου, ζωντανό μνημείο του πόσο αγαπούμε να θυμόμαστε επιλεκτικά.

πηγές:

Σπανάκης Στέργιος, “Relazione del sr Isepo Civran tornato di Provveditore Generale di Candia 1639”, Κρητικά Χρονικά τ. ΚΑ΄ (1969) σελ. 392

Σταυρινίδης Νικόλαος, Μεταφράσεις Τουρκικών Ιστορικών Εγγράφων αφορόντων εις την ιστορίαν της Κρήτης, Τόμος Δ' – Έγγραφα της περιόδου 1715-1752, σελ. 57, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη (1984)

Φιλελεύθερες προεκτάσεις από το δάσος του Σέργουντ

Όταν ήμουν μικρός ο μύθος του Ρομπέν των Δασών ομολογώ πως με ξένιζε. Η ληστεία παρέμενε ληστεία και απορούσα που άνθρωποι σοβαροί και υπεύθυνοι μας μεγάλωναν με την διήγηση ενός μασκοφόρου, ο οποίος έγδυνε τους πλούσιους για να ντύσει τους φτωχούς. Κάθε φορά που ρωτούσα κάποιον μεγάλο, η απάντηση ήταν η ίδια με αυτήν που παίρνω σήμερα για το κοινωνικό κράτος, πως δηλαδή “ορισμένοι αδυνατούν να τα βγάλουν πέρα μόνοι και γι' αυτό η αναδιανομή πλούτου μας είναι απαραίτητη”.

Μεγάλος πια ανακάλυπτα πως μία τέτοια ανάλυση είναι όχι μόνο απλουστευτική, αλλά και προβληματική στην εφαρμογή της. Αυτό το δεδομένο με οδηγούσε στην πεποίθηση πως ο Ρομπέν των Δασών δεν αποτελούσε κάτι περισσότερο από ένα παραμύθι, για να προπαγανδίζεται στα παιδιά η ωφελιμότητα του φόρου. Ο γενναίος δασόβιος με το κολάν δεν ήταν παρά ένας προπάτορας του σοσιαλισμού, εγγυητής πως την κρίση  θα πληρώνε η πλουτοκρατία. Όσο το έψαχνα όμως τόσο κατέληγα πως μάλλον έκανα λάθος.

Ο Ρομπέν των Δασών, σε αντίθεση με τον Μαρξ, ανέπτυξε δράση στη μεσαιωνική φεουδαλική Αγγλία, όπου οι τοπικοί άρχοντες φορολογούσαν τους φτωχούς για να χτίζουν ανάκτορα και να οργανώνουν ιπποτικούς αγώνες. Όποιος έχει παίξει Age of Empires πιστεύω πως διαθέτει μια ικανοποιητική εικόνα της εποχής. Οι φόροι κατά τον Μεσαίωνα δεν ήταν στο παραμικρό ανταποδοτικοί, αποτελούσαν κατ' ουσίαν κλοπή, μία ακόμα έκφανση τυραννίας με στόχο την διαιώνιση του εκάστοτε οίκου. Καθόλου τυχαίο δεν είναι άλλωστε που η εισαγωγή κεφαλικού φόρου στην Αγγλία υπήρξε και βασική αίτια της Μεγάλης Εξέγερσης του 1381.

Στο συγκεκριμένο λοιπόν ιστορικό πλαίσιο όποιος άδειαζε το χρηματοκιβώτιο του Σερίφη του Nottingham, δεν έκλεβε από τους πλούσιους για να δώσει στους φτωχούς... έπαιρνε από τον φοροεισπράκτορα για να επιστρέψει στον φορολογούμενο! Και αυτό χωρίς να επαγγέλλεται κοινωνικό έλεγχο των μέσων παραγωγής ή κάποια μορφή κεντρικού σχεδιασμού. Η διαπίστωση αυτή τοποθετεί τον αρχετυπικό Βρετόνο  ήρωα εγγύτερα στους πατέρες της Αμερικανικής Επανάστασης παρά στον Μαρξ. Το μόνο κοινό ίσως που απομένει μεταξύ Ρομπέν και σοσιαλισμού είναι πως και στις δύο περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με ένα καλοστημένο παραμύθι.

Περί των Εν Κρήτη Δήμων

Περιήλθαν αυτές τις μέρες στην κατοχή μου causa donandi δερματόδετα τεύχη Εφημερίδας της Κρητικής Πολιτείας. Ελπίζω μεταξύ αγωγών και διαταγών πληρωμής να ξεκλέψω λίγο χρόνο προς μελέτη των πρωτογενών αυτών πηγών δικαίου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει λόγω επικαιρότητας το Διάταγμα περί του Δημοτικού Νόμου του 1900, το οποίο και προβλέπει διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης(!), περιέχει προβλέψεις περί κρητικής ιθαγένειας και ρυθμίζει την σύνθεση και λειτουργία των δημοτικών αρχών. Αν κάποιος ενδιαφέρεται θα χαρώ να του στείλω αντίτυπο. Πίσω στο 2010 όμως αξίζει να μελετηθεί και το σύγχρονο εγχείρημα του βουλευτή Ηρακλείου Ε. Αυγενάκη, ο οποίος με την βοήθεια μιας πραγματικά αξιόλογης ομάδας ακαδημαϊκών εξέδωσε το ηλεκτρονικό βιβλίο "Δημόσια Διοίκηση Ώρα Μηδέν", όπου αναλύονται και αξιολογούνται δεδομένα του νομού Ηρακλείου με στατιστικές μεθόδους καινοφανείς για την Ελληνική περιφέρεια.

Αποτελεσματική μπορεί να είναι μια πολιτική τοπικής αυτοδιοίκησης και περιφερειακής ανάπτυξης μόνο όταν πατάει  σταθερά στο παρόν, κοιτάζει το μέλλον, ενώ ταυτόχρονα αξιολογεί και στοιχεία  από την πρόσφατη ιστορία του τόπου. Κάτι σας είπα τώρα, δυστυχώς όμως το αυτονόητο εξακολουθεί να παραμένει ζητούμενο. Ο κοινοβουλευτικός μας εκπρόσωπος εδώ έκανε ένα καλό ξεκίνημα, για το οποίο και του αποδίδονται εύσημα.

Εδώ Λιλιπούπολη! Εκεί;

Με τις μνήμες της δικτατορίας ακόμα νωπές έκανε την εμφάνιση της στα ερτζιανά του Τρίτου μια εκπομπή γεμάτη φαντασία και χρώμα, η Λιλιπούπολη. Υπό την επίβλεψη και πολιτική κάλυψη του Μάνου Χατζιδάκι συσπειρώθηκε μία ομάδα ταλαντούχων ανθρώπων, οι οποίοι από το 1976 έως και το 1980 ανέβαζαν ένα έργο – σταθμό στην ιστορία της ελληνικής ραδιοφωνίας.

Το σχετικό σημείωμα που άφησε ο Μάνος Χατζιδάκις για την εκπομπή είναι χαρακτηριστικό τόσο της περιρρέουσας εχθρικής ατμόσφαιρας όσο και του υψηλού πολιτικού αναστήματος του συνθέτη:

“Η "Λιλιπούπολη" υπήρξε γέννημα μια φιλελεύθερης και πειραματικής ραδιοφωνίας από τη μια -του Τρίτου Προγράμματος- και από την άλλη, μιας ομάδας νέων ανθρώπων, με πολύ ταλέντο, που συγκεντρώθηκαν στο Τρίτο και δούλεψαν ελεύθερα, με κέφι, με αξιοπρέπεια και αυτοσεβασμό. Αυτό βέβαια δεν στάθηκε εμπόδιο στο να εξοργιστεί η αντιδραστική παραδημοσιογραφία του ελληνικού τύπου, που χαρακτήρισε τη "Λιλιπούπολη"... κομμουνιστική. Ισως, γιατί πρώτη φορά κάποιοι μιλούσαν στα παιδιά υπεύθυνα, με καθαρή ποιητική γλώσσα, θίγοντας θέματα που βασανίζουν και πονάν τον τόπο, κι όχι σαν εκπαιδευτικοί και γονείς ανόητοι, που συμπεριφέρονται στα παιδιά λες και αποτείνονται σε υποανάπτυκτους και ατελείς οργανισμούς, με θέματα ανώδυνα και γλώσσα απονεκρωμένη και συμβατική”.

Στο σημερινό αρχείο της ΕΡΤ πρέπει να έχουν διασωθεί περί τις ογδόντα μόνο εκπομπές, αριθμός αποκαρδιωτικός. Ας ελπίσουμε η επικείμενη ψηφιοποίηση του ραδιοφωνικού της αρχείου να μας δώσει μια δεύτερη ευκαιρία επαφής με τα τολμηρά και επίκαιρα μηνύματα της εκπομπής. Μέχρι τότε, ανεβάζω ένα αγαπημένο μου επεισόδιο, τον παπαγάλο – σταχτοπούτο, για να θυμούνται οι μεγαλύτεροι και να μαθαίνουν οι κούταβοι.

Περί ελληνικού εθνικισμού

του Θάνου Βερέμη*

Η μεταπολεμική εθνικοφροσύνη είναι προϊόν, όχι του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου, που έλεγε ότι το ελληνικό έθνος, ήταν αποτέλεσμα "επιμιξίας διαφόρων φυλών", αλλά του Ιωάννη Μεταξά ο οποίος, επηρεασμένος από Γερμανούς και Ιταλούς συγχρόνους του, αναζητούσε τους «από τριών χιλιάδων ετών Έλληνες». Ο πατέρας του ελληνικού εθνικισμού, Παπαρρηγόπουλος, απαντούσε στις κατηγορίες του Ιακώβου Φίλιππου Φαλμεράυγερ ότι δεν υπήρχε ούτε σταγόνα ελληνικού (αρχαίου) αίματος στις φλέβες των Νεοελλήνων, με ένα "ε και;". Ο Παπαρρηγόπουλος θεωρούσε ότι τα έθνη αποτελούν πολιτισμικές και όχι βιολογικές κατηγορίες. "Τα μάλιστα μεγαλουργήσαντα των εθνών υπήρξαν προϊόν τοιαύτης και έτι πλείονος επιμιξίας.

Οι Άγγλοι είναι φύραμα Κελτών, Σαξόνων, Νορμανδών…Μέγα της Γερμανίας μέρος κατέχεται από Σλαυικών φυλών… Άλλα και αυτοί οι επί τη ομογενεία αυτών καυχώμενοι Γάλλοι, τι άλλο είναι ειμή κράμα Γαλατών, Ελλήνων, Ρωμαίων, Φράγκων (Γερμανών) και Νορμανδών; …Μη μας ταράττη άρα η επιμιξία του νεώτερου Ελληνικού έθνους, μετά πολλών ξένων, τουναντίον δυστύχημα ίσως ήθελεν είσθαι εάν διέμενεν άμικτον και ιδιόρρυθμον…"

Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος γνώριζε τον 19ο αιώνα αυτό που πολλοί σύγχρονοί μας έχουν ξεχάσει. Ότι δηλαδή το ελληνικό έθνος του 1840 περιείχε και Αλβανούς, Βλάχους, Σλάβους και Λατίνους και ότι όλοι αυτοί ήταν πολύγλωσσοι. Ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι ενσωματώθηκαν στο νέο κράτος και μερικοί έγιναν ήρωες του. Ο γιος του Βάσου Μαυροβουνιώτη, ο Στρατηγός Τιμολέων Βάσος, υπήρξε από τους διακεκριμένους αγωνιστές των αλυτρωτικών πολέμων, ενώ ο Βούλγαρος Χατζηχρήστος τιμήθηκε από τον Όθωνα. Οι περισσότεροι μεγάλοι μας διαφωτιστές είχαν ποικίλες βαλκανικές καταβολές. Όταν ο Δανιήλ Μοσχοπόλεως παρότρυνε τους «αδελφούς» Βαλκάνιους να γίνουν Έλληνες, εννοούσε να γίνουν μέτοχοι της ημετέρας παιδείας.

 *Ο Θάνος Βερέμης είναι Καθηγητής του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΚΠΑ.

πηγή: Protagon

Δοσοληψίαι εγένοντο εν Βηθλεέμ τη πόλει

Κυριολεκτικά τον Θεό τους δεν έχουν αυτοί οι φιλελεύθεροι... Ο λόγος αυτήν τη φορά για τον Lew Rockwell, παλαιοφιλελεύθερο(!) θιασώτη της Αυστριακής σχολής, πιστό καθολικό και πρόεδρο του αγνώστου στα καθ' ημάς Ludwig von Mises Institute.

Ο κύριος αυτός έρχεται λοιπόν και εξυμνεί μία αδικημένη διάσταση των Χριστουγέννων, αυτήν της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας και της καθοριστικής της συμβολής στην γέννηση του θεανθρώπου. Στο "The Economic Lessons of Bethlehem" ο αναγνώστης έρχεται σε επαφή με το γεγονός των Χριστουγέννων, όπως αυτό εντάχθηκε στο συγκεκριμένο οικονομικό πλαίσιο της εποχής.

"... It’s remarkable, then, to think that when the Word was made flesh with the birth of Jesus, it was through the intercessory work of a private businessman. Without his assistance, the story would have been very different indeed. People complain about the "commercialization" of Christmas, but clearly commerce was there from the beginning, playing an essential and laudable role.

And yet we don’t even know the innkeeper’s name. In two thousand years of celebrating Christmas, tributes today to the owner of the inn are absent. Such is the fate of the merchant throughout all history: doing well, doing good, and forgotten for his service to humanity."

Αλήθεια, πώς τον έλεγαν τον ιδιοκτήτη της φάτνης των αλόγων; Ολόκληρο το κείμενο μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.

Ο Canis Libertatis εύχεται ενόψει των εορτών στους ευάριθμους φίλους και αναγνώστες του χαρούμενες στιγμές, γεμάτες υγεία, προκοπή και ελευθερία. Είθε το νέο (οικονομικό) έτος να μας βρει όλους πνευματικά και υλικά πλουσιότερους!

Μια μικρή ιστορία καπιταλιστικού θριάμβου

Τον Αύγουστο του 1620 μια μικρή ομάδα Πουριτανών, εκδιωγμένων από τη Βρετανία εξαιτίας των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων, ξεκινούσε για την αναζήτηση καινούριας πατρίδας. Μετά από ένα εξοντωτικό ταξίδι εννέα εβδομάδων οι άποικοι κατόρθωσαν να θέσουν τα θεμέλια του πρώτου αμερικανικού οικισμού στο σημερινό Plymouth της Μασαχουσέτης. Αποδεκατισμένοι από την πείνα και τις κακουχίες του πρώτου χειμώνα στράφηκαν στους ιθαγενείς, οι οποίοι τους παρείχαν πολύτιμες συμβουλές επιβίωσης, όπως και καλαμπόκι για σπορά. Ένα χρόνο μετά, το 1621, η κοινότητα αποφάσισε την καθιέρωση της Ημέρας των Ευχαριστιών, προκειμένου να εορτάζεται η ευδοκίμηση της σοδειάς και η επιβίωση σε μία πατρίδα απαλλαγμένη θρησκευτικών εντάσεων και διωγμών.

Από τις περισσότερες ιστορικές αφηγήσεις που σχετίζονται με την εγκατάσταση των Πουριτανών εκφεύγει το γεγονός πως οι άποικοι του Plymouth αντιμετώπισαν και μετά τον πρώτο χειμώνα σοβαρές ελλείψεις, μη κατορθώνοντας να δώσουν λύση στο επισιτιστικό τους πρόβλημα μέχρι το 1623, τρία χρόνια αργότερα. Παρά την πολύτιμη βοήθεια των γηγενών, η εσοδεία τα πρώτα χρόνια παρέμενε δραματικά χαμηλή, κάτι το οποίο δεν θα μπορούσε να αποδοθεί ούτε στις αντίξοες καιρικές συνθήκες ούτε σε ελλιπείς γνώσεις καλλιέργειας. Τη βασικότερη αιτία αποτελούσε η απουσία κινήτρων, κατάσταση άμεσα συνδεδεμένη με το σύστημα κοινοκτημοσύνης επί του οποίου είχε οργανωθεί η αποικία. Σύμφωνα με πρωτογενείς ιστορικές πηγές το σύνολο της παραγωγής και των προμηθειών άνηκε στην κοινότητα, η οποία και διένειμε επί τη βάσει της αρχής της ισότητας, ανεξάρτητα από την συμμετοχή του κάθε μέλους στην παραγωγική διαδικασία. Όλοι λάμβαναν το ποσοστό που τους αναλογούσε, ενώ η ιδιωτική καλλιέργεια γης απαγορευόταν.

Όπως περιέγραφε ο κυβερνήτης William Bradford το 1647 στο έργο Of Plymouth Plantation, το σύστημα αυτό εξέτρεφε σύγχυση και δυσαρέσκεια και απεθάρρυνε τους νεότερους από το να επενδύσουν το σύνολο του χρόνου και των δυνάμεων τους για να τραφούν οι οικογένειες των υπολοίπων. Αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο λιμοκτονίας, η κοινότητα αποφάσισε την άνοιξη του 1623 να αναθεωρήσει τη μέθοδο παραγωγής.

"On the brink of extermination, the Colony’s leaders changed course and allotted a parcel of land to each settler, hoping the private ownership of farmland would encourage self-sufficiency and lead to the cultivation of more corn and other foodstuffs."

Σε όλους παραχωρήθηκε ένα αγροτεμάχιο και το σύνολο της συγκομιδής παρέμενε στα χέρια του εκάστοτε ιδιοκτήτη, ο οποίος και έφερε πλέον την ευθύνη επιβίωσης της οικογένειας του. Η παροχή οικονομικών κινήτρων είχε θεαματικά και άμεσα αποτελέσματα, καθώς, όπως διηγείται ο Bradford, τα χέρια έγιναν όλα εργατικά και φυτεύθηκαν πολύ περισσότεροι σπόροι από τις προηγούμενες χρονιές. Η συμπεριφορά των ανθρώπων ήταν πλέον διαφορετική και γυναίκες ή ανήλικοι που παλαιότερα επικαλούνταν αδυναμία και ανικανότητα έρχονταν αυτοβούλως να συνδράμουν στην καλλιέργεια. Συνεπεία αυτού οι επόμενες σοδειές υπήρξαν όλες πλεονασματικές και ο κίνδυνος λιμού έδωσε θέση στην ευδοκίμηση του οικισμού και του αμερικανικού πειράματος ακόλουθα.

Ο σεβασμός της ατομικής ιδιοκτησίας και η πρόκριση της έναντι ενός κεντρικά σχεδιασμένου συστήματος παραγωγής σημείωσε την πρώτη του νίκη ήδη από το 1623, πολλά χρόνια πριν την πτώση του Τείχους και αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο, επί του οποίου οικοδομήθηκε μια ανοικτή κοινωνία ευημερίας. Τα κατοπινά κεφάλαια του αμερικανικού έθνους μπορεί να υπήρξαν λιγότερο ή περισσότερο φωτεινά, η απόφαση όμως εκείνων των ανθρώπων έθεσε τις βάσεις, στις οποίες σήμερα εδράζεται όχι μόνο η αμερικανική, αλλά και η παγκόσμια οικονομία. Υπήρξε μια απόφαση, για την οποία σήμερα είμαστε όλοι ευγνώμονες.

Sametová revoluce

Στις 17 Νοεμβρίου 1989 μια ειρηνική φοιτητική διαδήλωση στην Πράγα διαλυόταν βίαια από τις δυνάμεις ασφάλειας του καθεστώτος. Το γεγονός πυροδοτεί κλιμακούμενες αντιδράσεις και καθημερινές πορείες στα αστικά κέντρα, με μία πανεθνική απεργία δέκα ημέρες αργότερα να αγγίζει σε συμμετοχή ένα πρωτόγνωρο 75% του εργατικού δυναμικού.

Δεδομένης της κατάρρευσης γειτονικών κομμουνιστικών καθεστώτων και με τη Μόσχα αυτή τη φορά απρόθυμη να επέμβει στρατιωτικά, το κομμουνιστικό κόμμα της Τσεχοσλοβακίας ανακοινώνει στις 28 Νοεμβρίου την εγκατάλειψη του μονοπωλίου εξουσίας, δρομολογεί τις διαδικασίες ελεύθερων εκλογών και λίγες ημέρες μετά αφαιρεί το συρματόπλεγμα από τα σύνορα με Δυτική Γερμανία και Αυστρία. Ο εκλογικός του καταποντισμός και η ανάδειξη της πρώτης μετά από δεκαετίες μη κομμουνιστικής κυβέρνησης είναι καθαρά θέμα χρόνου.

Η Βελούδινη Επανάσταση (Sametová Revoluce) του 1989 είχε ως απαρχή μια ημερομηνία, της οποίας το συμβολικό μονοπώλιο στην Ελλάδα καταλαμβάνει η ανάμνηση των γεγονότων του Πολυτεχνείου. Η 17η Νοεμβρίου όμως ενθυμείται και σε άλλες γωνιές της Ευρώπης ως ημέρα τιμής του φοιτητικού κινήματος και των αιτημάτων του για ελευθερία, ευημερία και δημοκρατία. Ως ημέρα ορόσημο για τους αγώνες ενάντια σε κάθε μορφή ολοκληρωτισμού, ανεξάρτητα από το αν αυτός κάποιες φορές ενδύεται τον κόκκινο και κάποιες άλλες τον φαιό του χιτώνα.

Η διαφορά ανάμεσα στους Κρητικούς και τους Μακεδόνες

"Δεν βλέπεις στη Μακεδονία την καλύτερη πλευρά των Ελλήνων. Εκεί έχουν εκφυλιστεί σε μια φυλή ανθρώπων της πόλης, όπου διαμορφώνουν μια αριστοκρατία ταλέντου, κατά το μισό κληρικό και το άλλο μισό εμπορικό, η οποία εκμεταλλεύεται μια ξένη αγροτιά που περιφρονεί. Θα πρέπει να ψάξει κανείς για την αληθινό Έλληνα στις ορεινές περιοχές και στα νησιά. Θα ευχόμουν η γνωριμία μου με τους Έλληνες να είχε τελειώσει στην Κρήτη. Εκεί μπορεί κάποιος να συναντήσει ακόμη έναν ελληνικό λαό, αρχέγονο, αξιαγάπητο, δεμένο με τη γη, το οποίου οι αιώνες καταπίεσης δεν έχουν διαστρέψει την ευγένεια, την φιλοξενία και τη ντόπια αξιοπρέπεια. Ζώντας σ’ ένα συνεχές πάρε δώσε με τα βουνά και τη θαλασσινή αύρα, διεξάγοντας έναν πόλεμο δίχως κανένα συμβιβασμό με τον κοσμικό τους εχθρό, τον Τούρκο, δεν γνωρίζουν τίποτε απ’ όλες εκείνες τις περίτεχνες προδοσίες, εκείνες τις διεστραμμένες βεντέτες που έχουν διαφθείρει την τιμή και τον ανθρωπισμό των ηπειρωτικών τους αδελφών. Γι’ αυτούς ο ελληνισμός είναι το απλό ιδανικό της ελευθερίας, δίχως να έχει μολυνθεί από την πολιτική, δίχως να έχει στιγματιστεί από την όποια πρόστυχη συμμαχία. Δεν αποτελεί αντικείμενο διαμάχης ή πολεμικής. Είναι ένας θρύλος, μια πίστη όπου αποτίουν φόρο τιμής ακόμη και οι δυνάμεις της φύσης ... Όπου ο ελληνισμός είναι δεμένος με τις άγονες πέτρες του και τα κύματα που αποτέλεσαν το λίκνο του, ζει και θριαμβεύει απείραχτος. Η παρακμή του βρίσκεται μόνο στα γκέτο, τα παζάρια και τις γεμάτες ένταση παρόδους της πόλης."

Ο Βρετανός δημοσιογράφος Henry Noel Brailsford επισκέφθηκε την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων ως επικεφαλής του Βρετανικού Ταμείου Αρωγής προς τα θύματα του οθωμανικού στρατού μετά την εξέγερση του Ίλιντεν το 1903. Στο βιβλίο "Macedonia, its Races and their Future" περιγράφει τα εθνοτικά προβλήματα της Βαλκανικής υπό ένα πρίσμα αρκετά διαφορετικό εκείνου που ενστερνίζεται η εθνική ιστοριογραφία του εκάστοτε βαλκανικού κράτους. Η σύγκριση που επιχειρείται από τον Brailsford μεταξύ Κρητών και Μακεδόνων αντικατοπτρίζει σαφώς προσωπικές εντυπώσεις και όχι εις βάθος γνώση των ιδιαίτερων προβλημάτων της Μεγαλονήσου.

Οι κύριοι λόγοι της σημερινής αναδημοσίευσης είναι δύο. Ο πρώτος, η αγάπη για την ιδιαίτερη μου πατρίδα και η πίστη πως η περιγραφή του Ελληνισμού περιέχει ακόμα και σήμερα, έναν αιώνα μετά, ψήγματα αλήθειας. Ο δεύτερος – ταπεινότερος - περιορίζεται στο να διαολήσω τους Θεσσαλονικείς φίλους μου, με τους οποίους ομολογουμένως μας ενώνουν πολλά περισσότερα συγκριτικά με λοιπούς παλαιοελλαδίτες. Για όποιον ενδιαφέρεται το βιβλίο κυκλοφορεί στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Οδυσσέας, σε μετάφραση Δημήτρη Καζάκη.

Inglourious Moovie

Ο Quentin Tarantino μας έχει προσφέρει κινηματογραφικά αριστουργήματα όπως το Pulp Fiction και το Kill Bill. Την ημέρα όμως που επιχείρησε να μεταφέρει τη φιλοσοφία του στην Ευρώπη, η μπάλα χάθηκε για τα καλά.

Η ταινία με τον ανορθόγραφο τίτλο εκτυλίσσεται στην κατεχόμενη Γαλλία του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και αφηγείται την ιστορία μιας επίλεκτης ομάδας αμερικανοεβραίων, των Inglourious Basterds, οι οποίοι εκδικούνται βασανίζοντας, παραμορφώνοντας, σκοτώνοντας και παίρνοντας το scalp Γερμανών στρατιωτών. Πρόκειται για μία σχηματική φαντασίωση εκδίκησης, η οποία δυστυχώς βρήκε σημαντική στήριξη από το Γερμανικό Υπουργείο Πολιτισμού και τη Γερμανική κινηματογραφική βιομηχανία.

Η παρουσίαση Εβραίων ως εκδικητών και όχι θυμάτων από τον Tarantino μπορεί να αποτελεί φαινομενικά ευφυές εύρημα σε μία ταινία βίας και αίματος. Σε μια δεύτερη όμως ανάγνωση είναι ένα εύρημα που αναπαράγει ιστορικές στρεβλώσεις και ρατσιστικά κατάλοιπα.

Πρώτα από όλα δίνεται βάση στην προκατάληψη πως η εκδίκηση αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του ιουδαϊκού πολιτισμού. Μια προκατάληψη η οποία χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από τη ναζιστική προπαγάνδα και εξακολουθεί σήμερα να χρησιμοποιείται από εκείνους που ονειρεύονται το τέλος του κράτους του Ισραήλ. Αντιθέτως το ιουδαϊκό lex talionis (οφθαλμός αντί οφθαλμού) μπορεί να αναφέρεται στην αποκατάσταση του αισθήματος δικαίου, στην προληπτική λειτουργία της ποινής, ποτέ όμως στην αποζημιωτική ικανοποίηση του θύματος μέσω μιας πράξης εκδίκησης. Στο Λευιτικό 19:17 - 19:18 συναντούμε μάλιστα πως:

"Δεν θέλεις μισήσει τον αδελφόν σου εν τη καρδία σου• θέλεις ελέγξει παρρησία τον πλησίον σου και δεν θέλεις υποφέρει αμαρτίαν επ' αυτόν. Δεν θέλεις εκδικείσθαι ουδέ θέλεις μνησικακεί κατά των υιών του λαού σου• αλλά θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν."

Και πραγματικά, η μοναδική περίπτωση καταδίκης και εκτέλεσης Γερμανού από το κράτος του Ισραήλ ήταν αυτή του πρωτεργάτη του Ολοκαυτώματος Adolf Eichman, γεγονός το οποίο συνάντησε τη διαμαρτυρία επιφανών επιζησάντων του Ολοκαυτώματος. Ο ιουδαϊκός πολιτισμός, ως δυτικός, εδράζεται στην συστημική απονομή δικαιοσύνης και όχι στην αυτοδικία. Αυτό που επιχειρεί να περάσει η ταινία όμως βρίσκεται στον αντίποδα. Το γεγονός πως τα περισσότερα θύματα δεν είναι μέλη του ναζιστικού κόμματος, αλλά κληρωτοί της Wehrmacht είναι εν γνώσει τόσο του Tarantino όσο και των σαδιστών πρωταγωνιστών του. Γεγονός που καθόλου δεν φαίνεται να τους προβληματίζει, καθώς αντιμετωπίζουν τον Γερμανικό λαό συλλήβδην ως "the nazis", ως κτήνη τα οποία μετά τον πόλεμο θα βγάλουν την στολή και γι' αυτό πρέπει να σημαδευτούν στο πρόσωπο με τον αγκυλωτό σταυρό. Για τους πρωταγωνιστές δεν έχει σημασία πως θα ξεκληριστεί ένας ολόκληρος κινηματογράφος και ως εκ τούτου μια βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας παρουσιάζεται ως μέσο που αγιάζεται από τον σκοπό. Και μια τέτοια λογική συλλογικής τιμωρίας δεν μπορεί παρά να ενταχθεί στην ίδια οικογένεια εγκληματικών πράξεων κατά της ανθρωπότητας όπως το Ολοκαύτωμα, τα γκούλαγκ και οι βομβαρδισμοί της Δρέσδης και του Τόκυο.

Αν ο Göbbels ζούσε σήμερα θα έτρεχε πρώτος στις Κάννες να σφίξει το χέρι του σκηνοθέτη. Είναι απολαυστικό για έναν μισάνθρωπο να παρακολουθεί ανεστραμμένη προπαγάνδα. Πόσο μάλλον όταν αυτή ανεβαίνει στη μεγάλη οθόνη ως ένα ακόμη απολαυστικό spaghetti western.

Η ώρα του κούταβου

Στα τέλη του δέκατου όγδοου αιώνα η Εταιρία Ανατολικών Ινδιών αντιμετώπιζε οξύ οικονομικό πρόβλημα. Το Κοινοβούλιο της Μεγάλης Βρετανίας στην προσπάθεια του να την στηρίξει και παράλληλα να πατάξει το λαθρεμπόριο τσαγιού ψήφισε την Tea Act. Επρόκειτο για ένα νόμο ο οποίος επέτρεπε στην Εταιρία να παρακάμπτει τους μεσάζοντες του μητροπολιτικού κέντρου και να εισάγει τσάι απευθείας στις αποικίες με δικαίωμα παρακράτησης ποσοστού επί ενός παραφουσκωμένου φόρου.

Οι Αμερικάνοι έποικοι μη διαθέτοντας εκπροσώπηση στο νομοθετικό σώμα (taxation without representation) αισθάνθηκαν αδικημένοι από το νόμο εκείνο και αντέδρασαν στην εξέλιξη. Η άρνηση τους να αγοράσουν το εισαγόμενο τσάι τους έφερε σε τροχιά σύγκρουσης με μία Βρετανική διοίκηση, η οποία αρνείτο να επιστρέψει τα φορτία στις Ανατολικές Ινδίες απούλητα. Η αντιπαράθεση αυτή κορυφώθηκε με το Boston Tea Party, γεγονός σταθμό στην πορεία της Αμερικανικής Επανάστασης.

Τον Δεκέμβρη του 1773 έμποροι της Βοστώνης υπό τους Samuel Adams και Paul Revere μεταμφιέστηκαν σε Ινδιάνους Μόχωκ, ανέβηκαν στα καράβια που μετέφεραν τσάι και κατέστρεψαν τριακόσια δέματα πετώντας τα στο λιμάνι. Η πράξη αυτή είχε μεγάλο αντίκτυπο στο Βρετανικό Κοινοβούλιο, το οποίο ριζοσπαστικοποιήθηκε και με τους επαχθείς δασμούς που στη συνέχεια επέβαλε κατόρθωσε σταδιακά να ενώσει τους εποίκους σε έναν αγώνα για οικονομική και πολιτική ανεξαρτησία.

Τον αγώνα αυτό περιγράφει ένα κινούμενο σχέδιο του 1975, το No More Kings, αυτοτελές επεισόδιο της εκπαιδευτικής σειράς Schoolhouse Rock! του ABC. Το επεισόδιο αντιμετώπισε μια πράξη αντίστασης αρκετά ανάλαφρα και μανιχαϊστικά, δίνοντας βάση περισσότερο στην διάπλαση της εθνικής συνείδησης του Αμερικάνου μπόμπιρα παρά στην ιστορική ακρίβεια. Ιδανικά δηλαδή για την πρωινή παιδική ζώνη του ABC. Αυτό που το καθιστά επίκαιρο σήμερα είναι η πρόσφατη αναβίωση των Tea Parties από αναστατωμένους με την πολιτική Obama ρεπουμπλικάνους. Το μόνο που τους μένει είναι ένα ινδιάνικο κοστούμι, για να δούμε την ιστορία να επαναλαμβάνεται ως φάρσα.

Η ώρα του κούταβου

4η Ιουλίου, ημέρα που το αμερικανικό έθνος γιορτάζει την υιοθέτηση της ιδρυτικής διακήρυξης ανεξαρτητοποίησης δεκατριών Πολιτειών της Αμερικής από την αποικιοκρατία των Βρετανών. Με συντάκτη τον Thomas Jefferson, το κείμενο αυτό αποτύπωσε τον αγώνα ελεύθερα σκεπτόμενων ανθρώπων για ανεξαρτησία και αποτέλεσε ορόσημο τόσο στην δημιουργία των ΗΠΑ όσο και στην οικοδόμηση ενός ελεύθερου κόσμου.

Στην σημερινή Ώρα του Κούταβου παρακολουθούμε το πώς η Independence Day εορτάστηκε από έναν Αμερικάνο ναυτικό και τα ανίψια του μισό αιώνα πριν, το 1957. Ο Popeye ως χαρακτήρας cartoon αποτελεί δημιούργημα του Elzie Segar, ενός μικρόσωμου σκιτσογράφου, ο οποίος μεγάλωσε στις όχθες του Μισισιπή αγαπώντας το ψάρεμα και αποστρεφόμενος την δημοσιότητα. Ο ίδιος είχε εμπνευστεί από την μορφή ενός πραγματικού ναυτικού, του Frank "Rocky" Fiegle, τον οποίο είχε γνωρίσει ως παιδί στο παραποτάμιο Chester του Illinois.

Η πρώτη εμφάνιση του Popeye έγινε το 1929, στο κόμικ Thimble Theatre, το οποίο εξιστορούσε τις περιπέτειες της κατοπινής του αρραβωνιαστικιάς Όλιβ Όιλ, του αδερφού της Castor και του συντρόφου της Ham. Η καθιέρωση του ναυτικού ως κύριου χαρακτήρα δεν άργησε να έρθει, ενώ από το 1993 η Fleischer Studios και η Paramount μετέφεραν τους χαρακτήρες στα κινούμενα σχέδια μικρού μήκους "Popeye the Sailor", τα οποία και γνώρισαν πολύ μεγάλη επιτυχία, μην παραλείποντας κατά καιρούς να προπαγανδίζουν μηνύματα πολιτικής διαπαιδαγώγησης.

Το σημερινό εορταστικό επεισόδιο μας προσφέρει μια εικόνα του πως εορτάζεται η Ημέρα της Ανεξαρτησίας στις ΗΠΑ, μην παραλείποντας στο τέλος να παρουσιάσει την διάσωση των ανιψιών από έναν πύραυλο με την ονομασία Atomic Sky Rocket – έμμεση πλην σαφής υπενθύμιση για τον κίνδυνο που έθετε και θέτει στην ανθρωπότητα η επιπόλαιη αντιμετώπιση της πυρηνικής βόμβας.

Η Ντόρα Μπακογιάννη και το Εβραϊκό εν Ελλάδι ζήτημα

Διατρέχοντας την ιστορία των δύο λαών, εύκολα διαπιστώνει κανείς κοινά χαρακτηριστικά τους. Την κλίση τους στο εμπόριο, την αγάπη τους στην τέχνη και τα γράμματα, την πολύχρονη δουλεία τους σε βάρβαρους κατακτητές και τη διασπορά, στοιχεία τα οποία έχει περιγράψει από πολύ νωρίς η διεθνής ιστοριογραφία. Αγάπη προς την ελευθερία, σεβασμός του ατόμου και κοσμοπολιτισμός που ποτέ δεν έσβησε τους δεσμούς με τον τόπο καταγωγής, είναι μερικά ακόμη από τα χαρακτηριστικά που συνέδεσαν τους δύο λαούς. Τους λαούς που με την ιστορία τους σφράγισαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Γιατί, με τα λόγια του Ουΐνστον Τσώρτσιλ: «…Δεν υπάρχουν άλλες δύο πόλεις που να βάρυναν τόσο στην ιστορία της ανθρωπότητας, όσο η Αθήνα και η Ιερουσαλήμ».

Αυτά δήλωσε μεταξύ άλλων η ΥπΕξ κα Ντόρα Μπακογιάννη κατά την ομιλία που απηύθυνε στην Εκδήλωση Μνήμης Ελλήνων Μαρτύρων του Ολοκαυτώματος. Αφορμή για την εκδήλωση αυτή υπήρξε η έκδοση λευκώματος με τίτλο "Έλληνες στο "Άουσβιτς-Μπίρκεναου" και η άσκηση της Προεδρίας του ΟΑΣΕ για το 2009 από την Ελλάδα. Την εκδήλωση επίσης χαιρέτισαν ο πρόεδρος της Βουλής όπως και εκπρόσωπος του αρχιεπισκόπου Αθηνών.

Παρά το ιδιαίτερο όμως θεσμικό βάρος της εκδήλωσης, αυτό που και πάλι μου απέμεινε ήταν μια ελαφρά απογοήτευση. Όχι για το γεγονός καθεαυτό, όσο για τον περιορισμό του στα στενά πανηγυρικά πλαίσια του Ζαππείου.

Για τις παράλληλες πορείες Ελληνικού και Ισραηλιτικού στοιχείου έχω αναφερθεί επανειλημμένως και θεωρώ ευτυχές το γεγονός της πλέον επίσημης αναγνώρισης και μνήμης του Ολοκαυτώματος από την Ελληνική πολιτεία. Αρκεί όμως μόνη η εξαγγελία αναγνώρισης και μνήμης; Παρά τα λεγόμενα της κ. Μπακογιάννη η μάχη κατά του ρατσισμού και του αντισημιτισμού σήμερα δίνεται αναιμικά και δυστυχώς σε εντελώς εσφαλμένο γήπεδο. Το ανερχόμενο πλέον και στην Ελλάδα ρεύμα ρατσισμού αντιμετωπίζεται πότε ως απλά γραφικό και πότε συμπαθητικά ως φιλολαϊκό, ενώ δυστυχώς έχει εκφύγει της ρητορικής της λαϊκής δεξιάς εκτεινόμενο σε όλο σχεδόν το πολιτικό φάσμα. Η μάχη εναντίον του από πολίτες και πολιτεία δεν εντείνεται στον στίβο της παιδείας, αλλά στα ειδώλια των δικαστηρίων, με αποτέλεσμα ο ρατσιστικός λόγος να υπερπροβάλεται και οι εκφραστές του να μαρτυροποιούνται.

Καθόλου δεν μας αρκεί επομένως το να τιμώνται τα θύματα του Ολοκαυτώματος σε μια εκδήλωση του ΥπΕξ παρουσία πρέσβεων και διεθνών ανταποκριτών. Ακόμα και το ίδιο το υπουργείο είναι καθ' ύλην αναρμόδιο να απευθύνει ζητήματα ρατσισμού και προ του νόμου ισότητας. Πολύ περισσότερο θα ικανοποιούσε η ανάληψη παρόμοιων δράσεων από φορείς όπως το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Και αυτό καθώς όσο συνεχίζουμε να υπάγουμε τον αντισημιτισμό στην agenda των εξωτερικών μας σχέσεων τόσο φοβάμαι πως στο εσωτερικό θα συνεχίζει να γιγαντώνει ανεξέλεγκτα.

1989-2009: Είκοσι χρόνια ελευθερίας

Η πτώση του τείχους του Βερολίνου υπήρξε ένα μοναδικό ιστορικό γεγονός, το οποίο προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. Έδωσε ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο σε εκατομμύρια ανθρώπους επανενώνοντας όχι μόνο ένα έθνος, αλλά μία ολόκληρη Ήπειρο. Πέντε χρόνια μετά την εισδοχή των 10 νέων κρατών μελών και είκοσι από την πτώση του τείχους σηματοδοτείται ο ερχομός μιας γενιάς ανθρώπων, οι οποίοι μεγάλωσαν σε μία ολοένα πιο ανοιχτή και ελεύθερη Ευρώπη. Και παρά την ατυχή εύρεση της Ελλάδας στο περιθώριο των εξελίξεων καιρός είναι να αντικρίσουμε την Ένωση των είκοσι επτά πλέον κρατών πολύ περισσότερο ως έναν αυθύπαρκτο πολιτικά και οικονομικά οργανισμό παρά ως ένα εισπρακτικό ταμείο του οποίου η ουρά έγινε ακόμα μεγαλύτερη.

πηγή: EUTube

Πανευρωπαϊκή ημέρα γιορτής

"... Στον αντίποδα διεθνούς καρτέλ που τείνει να κατανέμει και να εκμεταλλεύεται τις εθνικές αγορές με περιοριστικές πρακτικές και με τη διατήρηση υψηλού κέρδους, η προβλεπόμενη οργάνωση θα εξασφαλίσει τη συγχώνευση των αγορών και την επέκταση της παραγωγής. ..."

Η Δήλωση Schuman υπήρξε το πρώτο βήμα για τη δημιουργία της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήταν η 9η Μαΐου 1950 και η απειλή ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου πλανιόταν πάνω από την Ευρώπη, με το υλικά και ηθικά καθημαγμένο της έδαφος να αποτελεί το πιθανότερο θέρετρο ακόμη φονικότερων μαχών. Ο υπερεθνικός όμως Ευρωπαϊκός οργανισμός που ακολούθησε κατόρθωσε να διασφαλίσει δεκαετίες ειρήνης, ασφάλειας και ευημερίας για την ήπειρο.

Σήμερα, 9 Μαϊου 2009, η Ευρώπη μας γιορτάζει και ετοιμάζεται για την εκλογική διαδικασία ανάδειξης ενός ακόμα πιο ισχυρού και διευρυμένου σε σύνθεση και αρμοδιότητες Ευρωκοινοβουλίου. Στο χέρι μας είναι να αναδείξουμε τις δυνάμεις εκείνες που θα μας οδηγήσουν σε μία ακόμα πιο ανοιχτή, ευνομούμενη και φιλόξενη Ένωση.

Το κουίζ του φασίστα

Βρείτε το κίνημα εκείνο που ιστορικά εξέφραζε τις ακόλουθες πολιτικές αντιλήψεις:

Tο επίσημο πρόγραμμα του κινήματος εξέφραζε το αίτημα για ένα «Εθνικό Σοσιαλισμό». Μέσο αυτού, οι ... ζητούσαν (ή απαιτούσαν) ριζοσπαστικές πολικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις (ψήφος ανδρών και γυναικών από τα 16, κατάργηση Γερουσίας), στρέφονταν ενάντια στην πλουτοκρατία ζητώντας εντατικότερη φορολογία και ειδικά την φορολόγηση του 85% των κερδών του πολέμου, οκτάωρη εργασία, ασφάλιση ακόμα και συμμετοχή των εργατών στην διοίκηση των εργοστασίων. Ζητούσαν την αναδιανομή των χέρσων γαιών και διακήρυτταν την εχθρότητα του κινήματος προς την εκκλησία ζητώντας την δήμευση της περιουσίας των θρησκευτικών ινστιτούτων.

Μην ήταν το Partito Nazionale Fascista του ιταλικού μεσοπολέμου; Μην είναι κάτι πιο κοντινό, κάτι πιο σύγχρονο; Ένας fascista vero δεν θα δυσκολευτεί να βρει την απάντηση, καθώς η κοσμοαντίληψη και ρητορική του παραμένουν εξ ίσου ολοκληρωτικές και απάνθρωπες είτε τη μαύρη μπέρτα τους φορέσουν είτε την κόκκινη.

Το Ουίσκυ της Λευτεριάς

"Freedom an' whisky gang thegither"

Πως μπορεί ένα ποτό να σχετίζεται με την ιδέα πάνω στην οποία οικοδομήθηκε ένα έθνος; Ένα μάλλον άγνωστο γεγονός στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών είναι η Whiskey Rebellion και η καταστολή της από τον πρόεδρο Washington. Υπήρξε η πρώτη φορά που η κυβέρνηση στράφηκε κατασταλτικά εναντίον πολιτών της και η πρώτη φορά που εκείνοι κατανόησαν πως ο αποτελεσματικότερος τρόπος για την ανατροπή ενός άδικου νόμου δεν είναι η βία, αλλά οι θεσμοθετημένες διαδικασίες.

Όλα ξεκίνησαν το 1791, όταν ο Alexander Hamilton, πρώτος υπουργός οικονομικών των ΗΠΑ, επέβαλε φόρο στα αποστάγματα προκειμένου να αποπληρωθούν τα δάνεια του πρόσφατου πολέμου ανεξαρτησίας. Ο ίδιος θεωρούσε την επιβολή φόρου απαραίτητη όχι τόσο για την ενίσχυση του δημόσιου ταμείου, όσο για τη λειτουργία του ως μέσου κοινωνικής πειθαρχίας, "για να προάγει και να διασφαλίσει τη δύναμη της νέας ομοσπονδιακής κυβέρνησης".

Ο φόρος που ψηφίστηκε από το Κονγκρέσσο ήταν καταφανώς αθέμιτος, καθώς επιβάρυνε τα μικρά αποστακτήρια, τα οποία και επιβαρύνονταν με εννέα cents ανά γαλόνι, σε αντίθεση με τα μεγαλύτερα που κατέβαλλαν μόνο έξι cents. Για να γίνει όμως κατανοητή η επιβάρυνση οφείλουμε να ανατρέξουμε στη διαδικασία μεταποίησης και στη χρήση του ευγενούς αυτού ποτού.

Στο παρελθόν η αξία του ουίσκυ δεν περιοριζόταν μόνο στην τοξίκωση που επέφερε, καθώς γνώριζε ευρεία φαρμακευτική χρήση διαθέτοντας αντισηπτικές και αναισθητικές ιδιότητες. Για τον πιονιέρο της άγριας δύσης η απόσταξη δεν αποτελούσε απλά φυσικό του δικαίωμα, αλλά και προϋπόθεση οικονομικής επιβίωσης, καθώς το προϊόν αποτελούσε βασικό μέσο συναλλαγών. Κατείχε τη γη, τον καρπό, εργαζόταν σκληρά για να τον συλλέξει και ο αποστακτήρας ήταν δικός του. Χωρίς να παραβιάζει κανενός την ελευθερία μετέτρεπε το απόθεμα συγκομιδής σε απόσταγμα, το μετέφερε στην αγορά, όπου και το αντάλλαζε με χρήματα ή άλλα αγαθά. Η απόσταξη ως διαδικασία μεταποίησης λίγο διέφερε από το άλεσμα του καρπού σε αλεύρι. Για ποιο λόγο επομένως έπρεπε να φορολογείται επειδή έπινε το σιτάρι του αντί να το τρώει; Η παραγωγή ουίσκυ και η ελευθερία του ήταν στενά αλληλένδετες. Η κεντρική κυβέρνηση από την πλευρά της ούτε οδικό δίκτυο είχε κατασκευάσει ούτε προστασία παρείχε από τις συχνές επιθέσεις Ινδιάνων, καθώς ο εκτελεστικός της βραχίονας δεν εκτεινόταν τόσο δυτικά.

Η άρνηση καταβολής του φόρου ήταν ευρύτατη και οι εισπράκτορες που έστελνε η κυβέρνηση είτε παραιτούνταν προτού βρεθούν αντικαταστάτες τους είτε επέστρεφαν στην ανατολική ακτή αλειμμένοι με πίσσα και πούπουλα (!). Το καλοκαίρι του 1794 η δυσφορία από τη φορολόγηση άρχισε να παίρνει τη μορφή εκτρόπων, καθώς οι επαναστάτες (Whiskey Boys) κατέφυγαν στα όπλα διακόπτοντας δίκες, κλέβοντας το ταχυδρομείο και απειλώντας το Pittsburgh με κατάληψη. Ο George Washington, ιδιοκτήτης μεγάλου αποστακτηρίου ο ίδιος, θεώρησε πως η κρατική εξουσία αμφισβητείται άμεσα και συγκέντρωσε στρατό 12.950 ανδρών, ο οποίος προέλασε δυτικά υπό τις εντολές του ίδιου και του στρατηγού Lee, πατέρα του γνωστού στρατηγού των Νοτίων Robert Lee. Ο στρατός δεν συνάντησε αντίσταση, καθώς οι εξεγερθέντες προτίμησαν να καταφύγουν ακόμα πιο δυτικά, ενώ στους περισσότερους από τους συλληφθέντες χορηγήθηκε προεδρική χάρη.

Με την πράξη αυτή ο πρόεδρος έστειλε πολλαπλά μηνύματα στο εξωτερικό και εσωτερικό της χώρας. Έδειξε πως ο έλεγχος της κεντρικής κυβέρνησης εκτεινόταν μέχρι της παρυφές της Ένωσης και πως δεν ανεχόταν την αμφισβήτηση του μονοπωλίου εξουσίας της. Αυτό βέβαια δεν ήταν ικανό να επιτύχει την είσπραξη του φόρου, καθώς οι πιονιέροι συνέχισαν να τον αγνοούν και για να τον αποτινάξουν οριστικά στράφηκαν στο Δημοκρατικό-Ρεπουμπλικανικό κόμμα του Thomas Jefferson, το οποίο επικράτησε με σημαντική διαφορά στις εκλογές του 1800 επιφέροντας την ειρηνική Jeffersonian "Revolution". Μία από τις πρώτες πράξεις του καινούριου προέδρου ήταν η κατάργηση εκείνου του πολυμίσητου φόρου.