20 Ιουλ 2007

Γιατί το Ηράκλειο δεν έχει Εφετείο;

Η ίδρυση νέας έδρας Εφετείου στην πόλη του Ηρακλείου αποτελεί πάγιο αίτημα φορέων και πολιτών της ανατολικής Κρήτης. Παρόλες τις πιέσεις που καιρό τώρα ασκούνται, το ζήτημα δεν τυγχάνει της δέουσας αντιμετώπισης, γεγονός που φανερώνει αφενός τον τρόπο διαχείρισης των δημοσίων πραγμάτων από τους αρμόδιους πολιτειακούς φορείς και αφετέρου τη νοοτροπία ατόμων πρόθυμων να θυσιάσουν το δημόσιο συμφέρον στο βωμό μικροτοπικιστικών συμφερόντων.

Με μια πρώτη ιστορική προσέγγιση, από το 1907 έως το 1914 η Κρήτη διέθετε δύο εφετεία για την απονομή δευτεροβάθμιας δικαιοσύνης. Και αυτό ήταν το λογικό, αν αναλογιστεί κανείς την τοπογεωγραφία και την από Ενετοκρατίας διαίρεση του νησιού σε τέσσερα τερριτόρια (τους αντίστοιχους σημερινούς νομούς). Το 1914 ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατήργησε το Εφετείο Ηρακλείου, σε μια προσπάθεια πριμοδότησης της ιδιαίτερης πατρίδας του και εκ του αποτελέσματος αποτυχημένης επαναφοράς της πρωτεύουσας του νησιού στην Κυδωνία.

Το ζήτημα όμως δεν παραμένει ιστορικό, καθώς δυστυχώς υπερβαίνει τον ανταγωνισμό γοήτρου μεταξύ των δύο μεγάλων πόλεων - τον οποίο σε κάθε περίπτωση κανείς δεν χρειάζεται – και άπτεται μιας μεγάλης ταλαιπωρίας των μισών και πλέον κατοίκων της Kρήτης, μιας σημαντικής οικονομικής αιμορραγίας και προπαντός μιας κραυγαλέας ανισότητας στους όρους απονομής της δικαιοσύνης μεταξύ των δύο τμημάτων του νησιού.

Τα επιχειρήματα που συνηγορούν υπέρ της ίδρυσης έδρας είναι συντριπτικά καθώς άπτονται της κοινής λογικής: Με πληθυσμιακούς όρους η Κρήτη έχει πληθυσμό περίπου ίδιο με της Πελοπονήσου (περι τους 600.000 κατοίκους, με τη διαφορά πως η δεύτερη διαθέτει τρία Eφετεία (Nαύπλιο, Πάτρα, Kαλαμάτα). H Στερεά Eλλάδα με τον ίδιο επίσης πληθυσμό έχει επίσης τρία Eφετεία, της Λαμίας και δύο μεταβατικά, στη Xαλκίδα και στη Λιβαδειά και επίκειται η ίδρυση ενός ακόμη μεταβατικού στο Aγρίνιο και Διοικητικού στο Mεσολόγγι. Tέλος, το 62% του πληθυσμού της Kρήτης είναι κάτοικοι των νομών Hρακλείου και Λασιθίου.

Για αυτούς τους ανθρώπους, αν υπήρχε δεύτερη εφετειακή έδρα, οι αποστάσεις θα ήταν περίπου οι μισές και καταφανώς λιγότερες οι δαπάνες. Και αυτό καθώς ο διάδικος δεν πρέπει να υπολογίσει μόνο τις δαπάνες μετάβασης, διαμονής και επιστροφής, αλλά και τις αμοιβές των εκτός έδρας δικηγόρων και συχνά την αποζημίωση των μαρτύρων για τον χρόνο που έχασαν. Χαρακτηριστικά, ένας Σητειακός για να μεταβεί στα Xανιά και να επιστρέψει θα χρειασθεί να οδηγήσει για περίπου 600 χλμ. και ο κάτοικος του νομού Hρακλείου από 280 έως 300 χιλιόμετρα, σε έναν βόρειο οδικό άξονα διάσημο για τα τα θανατηφόρα του δυστυχήματα.

Οι λόγοι όμως δεν περιορίζονται σε γεωγραφικούς και πληθυσμιακούς, αλλά αφορούν άμεσα και στους αντικειμενικούς όρους απονομής της δικαιοσύνης: το Eφετείο Xανίων (το μοναδικό της Kρήτης) κατά την τριετία 2001-2003 εκδίκασε 7.322 υποθέσεις, το 58% των οποίων προέρχονταν από τους νομούς Hρακλείου και Λασιθίου. Aν οι υποθέσεις αυτές μοιράζονταν σε δύο Eφετεία, το καθένα θα υπερέβαινε σε αριθμό υποθέσεων πολλά περιφερειακά Eφετεία. Kαι, φυσικά, η απονομή δικαιοσύνης σε δεύτερο βαθμό θα ήταν περισσότερο άνετη και πιο σύντομη, με κατ’ ουσίαν σεβασμό στο συνταγματικά αναγνωρισμένο δικαίωμα του πολίτη στο νόμιμο δικαστή (Άρθρο 8 Συντάγματος ).

Εκ των πραγμάτων βέβαια, αυτό που συμβαίνει χρόνια τώρα είναι μία άνιση και προβληματική δευτεροβάθμια απονομή δικαιοσύνης, η οποία παρέχεται μόνο υπό προϋποθέσεις οικονομικής ευρωστίας: Mάρτυρες και διάδικοι αρνούνται να μεταβούν στα Xανιά, να χάσουν δύο, τρεις ή περισσότερες εργάσιμες μέρες και οι δίκες αναβάλλονται ή εκδικάζονται εις βάρος των κατοίκων των νομών Hρακλείου και Λασιθίου, λόγω απουσίας των ίδιων ή λόγω ελλείψεων μαρτύρων. Πολλοί είναι αυτοί που αποφεύγουν να κάνουν έφεση όχι λόγω σαθρής βάσης, αλλά ακριβώς για τον φόβο της ταλαιπωρίας και των αυξημένων δαπανών. Εδώ μιλάμε για μία κραυγαλέα διατάραξη των όρων ισονομίας των πολιτών, που δεν παρατηρείται πουθενά αλλού στην Eλλάδα, κατά σαφή μάλιστα παραβίαση του Άρθρου 6, παρ.1,3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Όσα γράφονται εδώ δεν αποτελούν κάτι το πρωτάκουστο. Τόσο ο τοπικός όσο και ο Αθηναϊκός τύπος έχουν ρίξει λίτρα μελάνι. Η τοπική κοινωνία έχει κουραστεί να διεκδικεί ένα τόσο δίκαιο αίτημα, το οποίο συνεχώς προσκρούει σε μικρόνοα επιχειρήματα και τοπικιστικές σκοπιμότητες, που καθόλου δεν τιμούν τους κύκλους οι οποίοι τα προωθούν. Τα δε μέσα που χρησιμοποιούν υπόγεια και αθέμιτα. Χαρακτηριστικά τοπικός βουλευτής απείλησε τον Υπουργό Δικαιοσύνης με χειροδικία (!) και δήλωσε πέραν κάθε ορίου γραφικότητας και τραμπουκισμού πως θα λάβουν χώρα ανατινάξεις κτιρίων και γεφυριών σε περίπτωση που αναληφθεί η όποια πρωτοβουλία.
Σε κάθε περίπτωση θεωρείται σκόπιμο το πρόβλημα αυτό να προβάλλεται συνεχώς και με κάθε μέσο, έστω και από αυτό το περιορισμένης αναγνωσιμότητας blog, έως ότου δοθεί η ορθή και αρμόζουσα λύση. Το ένα σίγουρο είναι πως ο γράφων θα επανέλθει όπου και όπως μπορεί, διεκδικόντας το αυτονόητο.


2 σχόλια:

Panagiotis Oikonomou είπε...

Άλλο ένα νομικό θέμα, λοιπόν, και ο γαλαζοαίματος βασιλιάς Εδουάρδος δε θα μπορούσε να το αφήσει εκτός της εξουσίας του.
Θα ήθελα αρχικά να τονίσω ότι δεν έχω καμία σχέση με την Κρήτη: ακόμα και από τους εξ αίματος συγγενείς μου, ουδείς είναι Κρητικός. Επιπλέον, εκ των προτέρων τονίζω (για να μην παρεξηγούμαι) ότι δεν έχω κανένα πρόβλημα με την πόλη του Ηρακλείου, ούτε με τους Ηρακλειώτες. Ίσα-ίσα, όλοι οι Κρητικοί μου φίλοι κατάγονται από τον νομό Ηρακλείου και μένουν στο Ηράκλειο. Αφήστε που στο Ηράκλειο έχει ωραίες πίτες με γύρο (έστω κι αν πρέπει να ζητήσεις να σου βάλουν τζατζίκι αντί για γιαούρτι...) και πολλά φτηνά Ίντερνετ Καφέ για ατελείωτο Counterstrike Lan Game! Το μόνο πράγμα που δε χωνεύω από το Ηράκλειο είναι ο ΟΦΗ (το γνωστό πράσινο παράρτημα), άντε και τα σκουπίδια...
Ας μιλήσουμε, όμως, και λίγο σοβαρά. Θα ήθελα να εξετάσω ένα προς ένα τα επιχειρήματα του αγαπητού Κυνός μπας και καταφέρω να καταλήξω σε κάποιο συμπέρασμα.
Σε ό,τι αφορά την αναλογική σύγκριση Κρήτης-Πελοποννήσου, όντως πληθυσμιακά το επιχείρημα στέκει. Υπάρχει, ωστόσο, και η διάσταση της έκτασης. Χωρίς να κάτσω να ψάχνω για τετραγωνικά χιλιόμετρα, η Πελοπόννησος έχει - χοντρικά - τριπλάσια έκταση από την Κρήτη. Το ίδιο και η Στερεά Ελλάδα.
Πάμε και στο θέμα της δυσκολίας των μετακινήσεων. Αναγνωρίζω τις δυσκολίες π.χ. ενός Σητειακού (έτσι δεν λέγονται;...). Εν τούτοις, τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα, ούτε για τους Πελοποννήσιους, ούτε για πολλούς από τους Στερεοελλαδίτες. Ένας κάτοικος του Κοσμά Αρκαδίας χρειάζεται τουλάχιστον 3 ώρες για να φτάσει στο Ναύπλιο. Ομοίως ένας Καρπενησιώτης μέχρι τη Λαμία. Όσο για τους οδικούς άξονες; Τους ποιους;...
Και, βεβαίως, υπάρχουν και πολύ χειρότερα. Ένας Τσιριγώτης (Κύθηρα) χρειάζεται μισό αιώνα ζωής για να φτάσει στον Πειραιά (εφόσον δουλεύουν και οι δύο μηχανές της "Μυρτιδιώτισσας"), ενώ για κατοίκους της Δωδεκανήσου ας μη μιλήσουμε καλύτερα...
Έτσι, λοιπόν, εστιάζω εκ των πραγμάτων στο τρίτο επιχείρημα, το σχετιζόμενο του όγκου υποθέσεων από κάθε νομό. Αυτό μάλιστα: 58% του συνολικού αριθμού των υποθέσεων κάθε άλλο παρά αμελητέα ποσότητα είναι. Συμφωνώ με την κατ' ουσίαν παραβίαση της αρχής του νόμιμου δικαστή, την οποία αναφέρεις (αν και, εδώ που τα λέμε, μακάρι αυτό να ήταν το μόνο πρόβλημα στην απονομή δικαιοσύνης...)
Όμως, ρε γαμώτο (και συγγνώμη για το υβρεολόγιο), όλα αυτά κατατείνουν στην αναγκαιότητα ίδρυσης δεύτερου Εφετείου στην Κρήτη γενικότερα. Μήπως, λοιπόν, ο σωστός τίτλος θα ήταν "Γιατί η Κρήτη δεν έχει δεύτερο Εφετείο;". Όσο προβοκατόρικη κι αν ακούγεται η άποψή μου, δεν ξέρω γιατί θα πρέπει εκ προοιμίου να διαφυλάξουμε το προνόμιο στην προσδοκία ίδρυσης δεύτερου Εφετείου υπέρ της πόλης του Ηρακλείου. Γιατί όχι στον Αγ. Νικόλαο; Έτσι, λέω εγώ τώρα...

ΥΓ. Φίλος και συνάδελφος Ηρακλειώτης έχει πάνω από το κρεβάτι του χιουμοριστική αφίσα, στην οποία απεικονείζεται μεσόκοπος δικηγόρος να λέει: "Εγώ, κ. Υπουργέ, πότε θα πάρω Εφετείο;"

Manoliscus είπε...

Αγαπητέ Εδουάρδε, οι προβληματισμοί που θέτεις είναι εύλογοι και δύσκολα θα αντισταθώ στον πειρασμό να σηκώσω το βασιλικό γάντι. Η σύγκριση της Μεγαλονήσου με τον Μωρέα φυσικά δε γίνεται για να καταδειχθεί κάποια αδικία ή μεροληψία υπέρ των πελοποννήσιων. Ίδια standards και μέσα προσφύγης στη δικαιοσύνη δικαιούται ο πολίτης ανεξαρτήτως τόπου διαμονής και αυτό είναι μη διαπραγματεύσιμο!

Επίτρεψε μου όμως πρώτα μια μικρή διόρθωση ως προς το επιχείρημα γεωγραφικής έκτασης: Τόσο η Πελοπόννησος (15.490 km²) , όσο και η Στερεά (15.549 km²) καταλαμβάνουν έκταση όχι τριπλάσια, αλλά ούτε καν διπλάσια από αυτήν της περιφέρειας Κρήτης (8.336 km²). Χωρίς επιπροσθέτως να ξεχνάμε την γεωγραφική εγγύτητα και των δύο στο διοικητικό κέντρο των Αθηνών και ό,τι αυτή συνεπάγεται. Πέραν τούτου όμως, το ζήτημα γεωγραφικής έκτασης είναι δευτερεύον σε σύγκριση με την κατανομή του πληθυσμού και του όγκου υποθέσεων.

Η Ανατολική Κρήτη ουδέποτε μπήκε στην επιχειρηματολογία „κάθε πόλη κι Εφετείο, κάθε χωριό και δικαστήριο“. Η περίπτωση του Τσιριγώτη αποτελεί πραγματικά ανέκδοτο, ένα θλιβερό ανέκδοτο, όμως η βέλτιστη λύση θα ήταν η υπαγωγή του στο Εφετείο Χανιών ή Καλαμάτας και όχι η ίδρυση έδρας στο νησί του.

Αντιλαμβάνεσαι πως η απόφαση για ίδρυση εφετειακής έδρας δεν πρέπει να υπηρετεί μικροπολιτικά συμφέροντα. Είναι μια απόφαση που λαμβάνεται αρμοδίως από τον Υπουργό Δικαιοσύνης, κατόπιν εισηγητικής έκθεσης επιστημονικής επιτροπής του Αρείου Πάγου, η οποία μελετά την χωροταξική κατανομή των εφετείων ανά την επικράτεια. Η τελευταία επιτροπή, υπό τον επίτιμο αντιπρόεδρο του ΑΠ κ. Στ. Μοσχολέα, σε απόλυτη συνέπεια με τα πορίσματα των δύο προηγούμενων που είχαν συσταθεί από τους προκατόχους του υπουργείου κ. Μ. Σταθόπουλο και Φ. Πετσάλνικο, ήρθε να επαναλάβει την ανάγκη ίδρυσης δεύτερης εφετειακής έδρας στο νησί. Το αίτημα επομένως έχει επιστημονικά ακλόνητη βάση και είναι απορίας άξιο γιατί η εκτελεστική εξουσία αδρανεί επανηλειμμένως σε πορίσματα που η ίδια έχει παραγγείλει.

Τώρα, αναφορικά με τη νήξη που κάνεις ως προς το τοπικιστικό του αιτήματος, το αίτημα φυσικά και δεν προβάλεται αποκλειστικά από τον δικηγορικό σύλλογο Ηρακλείου. Ειναι το σύνολο των τοπικών κοινωνιών, δικηγορικών συλλόγων και φορέων της ανατολικής Κρήτης που έχει ταχθεί υπέρ της δημιουργίας δεύτερης έδρας στη συγκεκριμένη πόλη. Και πίστεψε με, δεν ήταν καθόλου εύκολο να καταλήξουν σε κοινή στάση!

Προσωπικά πάντως, πιστεύω πως το ζήτημα θα γινόταν αντιληπτό σε όλη του την έκταση στην υποθετική περίπτωση που αποφασιζόταν όχι δημιουργία νέας έδρας, αλλά μεταφορά της ήδη υπάρχουσας από τα Χανιά στην Σητεία! Μόνο τότε θα συνειδητοποιούσαν ορισμένοι το μέγεθος της ταλαιπωρίας που προκαλεί η κοντόφθαλμη κι επιβλαβής για τον τόπο στάση τους.