Η ξεχασμένη τριετία 1990-1993

Καθώς το τελευταίο διάστημα πολύς λόγος γίνεται για μεταρρυθμίσεις, στην πράξη όμως λίγες δεσμεύσεις βλέπουμε να υλοποιούνται, ας ανατρέξουμε στο πρόσφατο παρελθόν, να εξετάσουμε αυτό συνέβαινε δεκαπέντε χρόνια πριν. Τότε που μία κυβέρνηση με ισχνή κοινοβουλευτική πλειοψηφία και με δριμεία αντιπολίτευση, τόσο από τα λοιπά κόμματα όσο και εσωκομματικά, κατόρθωνε για πρώτη φορά στη μεταπολίτευση να περάσει διαρθρωτικές αλλαγές και να περιορίσει τον παρεμβατικό χαρακτήρα ενός υδροκέφαλου κράτους.

Αναφέρομαι στην κυβερνητική τριετία Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, το έργο του οποίου λοιδορείται ακόμα και σήμερα από πολιτικούς και ΜΜΕ, πιθανότατα διότι τους χάλασε κάποια συνταγή. Οι κατευθύνσεις που δόθηκαν τότε στον τομέα της οικονομικής πολιτικής ακολουθήθηκαν από την πρωθυπουργία Σημίτη όπως και από την σημερινή κυβέρνηση. Περιέργως όμως τα όποια credits δεν καταλήγουν στον πολιτικό άνδρα που τα αξίζει και έχουν καταλήξει να θεωρούνται εκσυγχρονιστές πολιτικοί οι οποίοι απλά διεκπεραίωσαν μία μισοτελειωμένη δουλειά.

Συγκεκριμένα λοιπόν, κατά την τριετία 1990-1993:

• Προχώρησε η απελευθέρωση του τραπεζικού συστήματος και της κίνησης κεφαλαίων, η απελευθέρωση κατά μεγάλο μέρος της αγοράς των ενοικίων, η απελευθέρωση της εμπορίας καυσίμων, η κατάργηση των ελέγχων τιμών σε όλα τα αγαθά με εξαίρεση τα φάρμακα, η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας με την εισαγωγή της μερικής απασχόλησης και της τέταρτης βάρδιας και η απελευθέρωση του ωραρίου των καταστημάτων.

• Μειώθηκε ο αριθμός των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα από 484.000 το 1989 στις 458.000 το 1993, όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.

• Παραχωρήθηκε στον ιδιωτικό τομέα η κινητή τηλεφωνία με επικερδή διαγωνισμό. Πραγματοποιήθηκε ο διαγωνισμός για την κατασκευή με αυτοχρηματοδότηση του αεροδρομίου των Σπάτων. Επίσης προωθήθηκε η αυτοχρηματοδότηση των βασικών οδικών αξόνων, με την πραγματοποίηση των διαγωνισμών για την Αττική και τη γέφυρα του Ρίου-Αντιρρίου. Την περίοδο εκείνη υπογράφηκε και η σύμβαση για το Αττικό Μετρό, το οποίο εκτελέστηκε ως δημόσιο έργο, ο έλεγχος όμως της κατασκευής του ανατέθηκε τότε -για πρώτη φορά- σε ιδιωτική εταιρία, γεγονός που συνέβαλε καθοριστικά στην ποιότητα του τελικού έργου.

• Μεταβιβάστηκαν στον ιδιωτικό τομέα ή εκκαθαρίστηκαν 66 προβληματικές επιχειρήσεις του ΟΑΕ (ΑΓΕΤ, Πειραϊκή Πατραϊκή κ.λπ.) και διευκολύνθηκε με την απομάκρυνση του μη αναγκαίου προσωπικού η αποκρατικοποίηση των υπολοίπων που είχαν απομείνει (συνολικά μειώθηκε, από το 1989 μέχρι το 1993, το προσωπικό των επιχειρήσεων αυτών κατά 9000 εργαζομένους). Πραγματοποιήθηκε επιτυχώς η αποκρατικοποίηση μέσω εισαγωγής στο χρηματιστήριο της Βιομηχανίας Ζάχαρης, μεταβιβάστηκε το management της ΕΑΒ (στην Lockheed Martin) και ιδιωτικοποιήθηκε η Olympic Catering. Έκλεισαν επίσης οι παρεμβατικές επιχειρήσεις του δημοσίου (ΠΡΟΜΕΤ, ΙΤΚΟ κ.λπ.), που νόθευαν τον ανταγωνισμό και ανάλογες υπηρεσίες του στενότερου δημόσιου τομέα όπως η ΜΟΜΑ και η ΣΥΚΕΑ.

• Tο καλοκαίρι του 1993 ψηφίστηκε νόμος που καταργούσε το κρατικό μονοπώλιο της ΔΕΗ στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και δημιουργήθηκε το θεσμικό πλαίσιο για τη δραστηριοποίηση του ιδιωτικού τομέα στη λειτουργία καζίνων και μαρίνων που ήταν ως τότε κρατικά μονοπώλια. Καταργήθηκε εν μέρει το μονοπώλιο τόσο της Ολυμπιακής Αεροπορίας στις εσωτερικές πτήσεις όσο και των ΕΛΤΑ.

• Στο πλαίσιο εξυγίανσης της οικονομίας προχώρησε η τομή στο ασφαλιστικό σύστημα με τρεις διαδοχικές παρεμβάσεις (1990, 1991, 1992), που έδωσαν ζωή στο σύστημα για μια εικοσαετία. Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήταν η πρώτη, από δημιουργίας του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος, που είχε το θάρρος να παρέμβει εξυγιαντικά στη λειτουργία του.

Οι παραπάνω πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Μητσοτάκη βρήκαν άμεσο αντίκρισμα και στις μακροοικονομικές επιδόσεις της οικονομίας. Συγκεκριμένα:

• Το έλλειμμα του προϋπολογισμού μειώθηκε από 19,8% το 1990 σε 13,8% το 1993 (ή στο 8,8% αν υιοθετήσουμε τη μεθοδολογία που χρησιμοποιεί σήμερα -με τη σύμφωνη γνώμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)- η κυβέρνηση, που υπολογίζει τις κεφαλαιακές μεταβιβάσεις, τις κεφαλαιοποιήσεις τόκων και την εξυγίανση στο ασφαλιστικό σύστημα).

• Μειώθηκε ο πληθωρισμός από 22% το 1990 σε 12% το 1993.

• Αυξήθηκε το κατά κεφαλήν εισόδημα της Ελλάδας ως ποσοστό του αντίστοιχου μέσου όρου της ΕΕ, από 57,4% το 1990 σε 64,2% το 1993, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Από θεσμικής πλευράς η κυβέρνηση Μητσοτάκη ψήφισε, κατά τον πρώτο χρόνο της θητείας της, το νέο εκλογικό νόμο, με τον οποίο και δεσμεύτηκε να πραγματοποιηθούν οι επόμενες εκλογές. Δέσμευση την οποία και τήρησε παρά το οτι αυτό της κόστισε την επανεκλογή. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη θέσπισε επίσης, παρά τις μεγάλες αντιδράσεις, ειδικό νόμο κατά του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας, κάτι που οι προηγούμενες κυβερνήσεις είτε αδυνατούσαν είτε δεν ήθελαν να πράξουν. Οι όποιες τομές την έφεραν σε σύγκρουση με τα συνδικάτα και με οργανωμένα εγκαθιδρυθέντα συμφέροντα, κάτι που είχε άμεσο αντίκτυπο στη λαοφιλία της. Θα ήταν όμως ιστορική αδικία να μείνει το έργο εκείνης της τριετίας παραγνωρισμένο. Σήμερα διαπιστώνεται πέρα από κάθε αμφιβολία το όραμα ενός πολιτικού, ο οποίος προσπάθησε την ύστατη στιγμή ν’ ανεβάσει τη χώρα του στο τραίνο του εκσυγχρονισμού και της δημοσιονομικής εξυγίανσης.

Μπορείτε να βρείτε περισσότερα στοιχεία για τη ζωή και το έργο του κ. Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στον ιστότοπο του Ιδρύματος Κωνσταντίνος Κ. Μητσοτάκης. Επίσης ρίξτε μια ματιά στην Konstaninos Mitsotakis Appreciation Society, η οποία πρόσφατα δημιουργήθηκε στο Facebook και φιλοδοξεί ν' αποτελέσει ένα πρώτο σημείο αναφοράς στα ελληνικά social networks.