Καθώς η συζήτηση για την απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους μεταφέρεται σταδιακά και στην Ελλάδα, παρατηρώ τους μετέχοντες στο δημόσιο διάλογο να χωρίζονται σε όσους υποστηρίζουν την απαρέγκλιτη εφαρμογή του μέτρου και σε εκείνους, οι οποίοι εκτιμούν πως η απαγόρευση θα δημιουργήσει δυσανάλογες στρεβλώσεις στην αγορά, περιορίζοντας υπέρμετρα την οικονομική ελευθερία.
Η εκατέρωθεν έκθεση επιχειρημάτων παρουσιάζει αξιόλογα σημεία, αντιμετωπίζει όμως τη δυνατότητα δημόσιας παρέμβασης μονολιθικά και δυστυχώς μόνο στα πλαίσια της κατασταλτικής της λειτουργίας.
Στην περίπτωση καπνίσματος σε χώρους εστίασης και ψυχαγωγίας η αγορά δείχνει απρόθυμη να αυτορρυθμιστεί, ενώ η κυρίαρχη καπνιστική κουλτούρα επηρεάζει αρνητικά το επίπεδο υγιούς διαβίωσης και απρόσκοπτης κοινωνικοποίησης ευπαθών ομάδων του πληθυσμού. Και η επιβολή ενός μέτρου αστυνόμευσης είναι μάλλον πιθανό να καταλήξει στον στιγματισμό ως γραφικών, όσων επιδιώξουν την εφαρμογή του νόμου. Παραβλέπεται όμως το γεγονός πως πέρα από την καταστολή ο κρατικός μηχανισμός διαθέτει και εναλλακτικές μεθόδους ρύθμισης της δημόσιας σφαίρας.
Εν προκειμένω μία μέθοδος μπορεί να αντληθεί από τον συγγενή χώρο προστασίας του περιβάλλοντος. Ως τρίτης γενιάς, τα περιβαλλοντικά δικαιώματα περικλείουν ευρεία εννοία και την προστασία της δημόσιας υγείας. Συγκεκριμένα η φιλοσοφία του πράσινου φόρου στην αρνητική της διάσταση μπορεί να μεταφερθεί στο επίπεδο προστασίας του καθαρού εισπνεόμενου αέρα σε κλειστούς χώρους συνάθροισης. Όπως συμβαίνει με την αγορά ηλιακού θερμοσίφωνα ή υβριδικού αυτοκινήτου, έτσι και οι no smoking επιχειρήσεις θα μπορούσαν να απολαμβάνουν σημαντικών φοροελαφρύνσεων ως χώροι με μειωμένες αρνητικές εξωτερικότητες προς τους αποδέκτες των υπηρεσιών τους. Η πίεση ελέγχου μεταφέρεται με αυτό τον τρόπο άμεσα από τον καταναλωτή στον επιχειρηματία, η τσέπη του οποίου υπόκειται πρώτη τις όποιες επιπτώσεις μιας υποθετικής απαγόρευσης. Ο επιχειρηματίας θα διαθέτει πλέον πέρα από την ελευθερία επιλογής και ένα σημαντικό κίνητρο να αποτρέψει ο ίδιος το κάπνισμα στον χώρο του και να διασφαλίσει τον καθαρό αέρα πελατών και υπαλλήλων.
Με αυτό το μέτρο εγκαθιδρύεται ενδεχομένως διακριτική μεταχείριση, θεωρώ όμως πως αυτή δικαιολογείται από την προάσπιση και προαγωγή του υπέρτερου αγαθού της δημόσιας υγείας, εντός των περιορισμένων και έλλογων πλαισίων κρατικής λειτουργίας.
3 σχόλια:
Ενδιαφέρουσα σκέψη.
Θεωρητικά, μάλιστα, θα μπορούσε να αποτελέσει ό,τι πιο κοντινό σε μια ιδανική επίλυση του προβλήματος.
Πρακτικά, όμως, δεν ξέρω κατά πόσο θα βοηθούσε. Κι αυτό γιατί οι ιδιοκτήτες, έχοντας υπόψιν τους το πολύ μεγάλο ποσοστό καπνιστών στην Ελλάδα, θα προτιμούσαν να μην τύχουν φοροαπαλλαγής, αφήνοντας ωστόσο τις πόρτες των μαγαζιών τους ανοικτές στους καπνιστές και τα προερχόμενα από αυτούς έσοδα.
Όσον αφορά τώρα την εφαρμοσιμότητα μιας γενικής απαγόρευσης του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους και στην Ελλάδα, δε βλέπω το λόγο γιατί αυτή θα ήταν πιο δύσκολη απ' ό,τι π.χ. στην Ιταλία και στη Γαλλία (ακόμα και στην Αγγλία, όπου ύστερα απο αρκετό αλκοόλ οι Άγγλοι δεν είναι και οι πιο πειθήνιοι...). Σε όλες τις προαναφερόμενες χώρες το μέτρο εφαρμόζεται εξαιρετικά. Από πρόσφατη επίσκεψή μου στην Αγγλία μπορώ μάλιστα να έχω πλήρη άποψη για τα "συν" της απαγόρευσης: πολύ πιο καθαρός αέρας, ρούχα και μαλλιά που δε βρωμάνε και λαιμός που δεν είναι ξερός το επόμενο πρωινό. Να βλέπεις Αγγλάρες και Αγγλίδες με κοντομάνικο μέσα στο κρύο, μόνο και μόνο για να πάρουν μια τζούρα νικοτίνης... :-))
(KingEdward)
Αγαπητέ Εδουάρδε,
σπεύδοντας να τοποθετηθώ σου απαντώ πως η απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους με βρίσκει καταρχήν αντίθετο. Και πέραν τούτου το μέτρο έχει ήδη καταστρατηγηθεί, ακόμα και σε μία χώρα - τέρας πειθαρχίας, όπως η Γερμανία.
Το παραθυράκι είναι η ίδρυση των Rauchergesellschaft, κάτι σαν κοινωνίες καπνιστών ένα πράγμα :P
Η αλήθεια είναι πως και για μένα το να βρεθώ σε άκαπνους χώρους διασκέδασης ήταν πραγματική απόλαυση! Αυτό όμως δε με εμπόδισε να δω και την δυσπραγία των επιχειρήσεων που δεν ενέδωσαν στη δυνατότητα του παραθυρακίου. Είναι σίγουρα μια μεγάλη συζήτηση, η οποία ακόμα δεν έχει καταλήξει κάπου.
Είτε πιστεύει κανείς ότι η αγορά εστίασης και διασκέδασης είναι "αρύθμιστη" είτε είσαι θεριακλής που πιστεύει ότι είναι καλορυθμισμένη, νομίζω είναι προτιμότερη η πρόταση περί φοροελαφρύνσεων από την πρόταση άνευ όρων κατάργησης του καπνίσματος. Ωστόσο και οι δύο αυτές θεωρητικές προτάσεις πάσχουν από δύο προβλήματα: το πρώτο είναι ότι η κοινωνία μας, όπως έχει ειπωθεί επανειλλημέννα, "επιζητεί" το κάπνισμα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ'ότι οι κοινωνία π.χ. των ΗΠΑ. Έτσι αναπόφευκτα οι όποιες παρεμβάσεις κατά του καπνίσματος θα έχουν χαμηλή νομιμοποίηση. Το γεγονός ότι η δική σου πρόταση είναι κάπως πιο "υπόγεια" δεν αλλάζει αυτό το γεγονός. Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι και οι δύο προτάσεις αποτελούν εξαιρετικά επικίνδυνο πεδίο για την εφαρμογή του νόμου. Είτε για φοροαπαλλαγές είτε για πρόστιμα, οι νόμοι, ειδικά όποιοι δεν νομιμοποιούνται ισχυρά, χρειάζονται κινητοποιημένους ανθρώπους να τους εφαρμόσουν, που στην Ελλάδα απουσιάζουν.
Μια σημείωση: πιστεύω ένας άλλος λόγος που είναι συχνά ατελέσφορη η συζήτηση περί του μέτρου είναι επειδή περιορίζεται στο επουσιώδες που είναι το κάπνισμα το ίδιο ως προσωπική και κοινωνική συνήθεια. Είναι μάλλον ανόητο να συζητάμε για το κάπνισμα από αυτή τη σκοπιά όταν ήδη έχουμε πολλαπλούς νόμους που επεμβαίνουν στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος με δεδηλωμένο στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας. Δυστυχώς οι περισσότεροι επικριτές του αντικαπνιστικού νόμου δεν είναι ξεκάθαροι όσον αφορά τη γνώμη τους για τους αντισαλμονελικούς νόμους.
Δημοσίευση σχολίου