Το πετρωμένον φυγείν αδύνατον

Ένας φίλος έγραφε προ καιρού για τις προοπτικές εξέλιξης του φιλελευθερισμού στη χώρα μας, αγχωμένος για την συσπείρωση όλων των φιλελευθέρων κάτω από έναν ενιαίο φορέα.

"Δεδομένης της παρούσης ιστορικής συγκυρίας, κρίνω ως ελαχίστης σημασίας την προσπάθεια να "δημιουργήσουμε" φιλελεύθερους. Το έργο αυτό το έχουν αναλάβει για την ελληνική κοινωνία δυνάμεις απείρως ισχυρότερες από εμάς. Το έχει αναλάβει το ίδιο το ιστορικό γίγνεσθαι, το οποίο με το αναπόφευκτο τρίψιμο στο πετσί της κοινωνίας των καταστρεπτικών συνεπειών του κρατικοσοσιαλισμού, νομοτελειακά θα γεννήσει φιλελεύθερες τάσεις σε ευρέα στρώματα αυτής".

Αν τον είχα εκείνη την στιγμή μπροστά μου, μπορεί και να του έφερνα τον Popper στο κεφάλι. Την αντίδραση μου δεν θα δικαιολογούσε μόνο η αποστροφή προς κάθε "δημιουργό" και τα δημιουργήματα του. Πέρα από αυτό, αποτελεί βαθιά μου πεποίθηση πως η εξέλιξη μιας κοινωνίας δεν καθορίζεται ούτε από δυνάμεις ισχυρότερες του ανθρώπου, ούτε από νομοτελειακές και αναπόφευκτες εξελίξεις. Το ιστορικό Prozess ανήκει στην σφαίρα των ψευδοεπιστημών και δεν θα άξιζε να του δίνουμε σημασία αν δεν επανεμφανιζόταν επίμονα και με τεράστιο ανθρώπινο κόστος στον πυρήνα κάθε ολοκληρωτικής ιδεολογίας.

Ο βραβευμένος με Nobel λογοτεχνίας Mario Vargas Llosa αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους λογοτέχνες και πολιτικούς της σύγχρονης Αμερικής. Ήταν ένας από τους πρώτους που έκαναν λόγο για την ανοικτή κοινωνία και την ελεύθερη αγορά στην Λατινική Αμερική, καταδικάζοντας εξ ίσου τα φαιά και τα κόκκινα δικτατορικά της καθεστώτα. Στο έργο του Wellsprings γράφει σχετικά:

Those who think that the history of humanity is "written" before it happens, that it is a performance of a preexisting libretto, fashioned by God, by nature, by the development of reason or by class struggle and the means of production; who believe that life is a force or a social and economic mechanism that particular individuals have little or no power to alter; who think this movement of humanity through time is rational, cohorent and therefore predictable; who in short, think that history makes some secret sence, that, despite its infinite episodic deversity, gives to everything a coordinated logic and orders it like a puzzle, with each peace finding its proper place-these people are, according to Popper, "historicists".

Περισσότερα για την ένδεια του ιστορικισμού μπορείτε να βρείτε και σε μία περιληπτική εισαγωγή που επιχείρησε ο Γ. Σαριγγιανίδης στο e-rooster.