Social Media και το πρόβλημα αντικειμενικής πληροφόρησης

"The proper goal of public journalism is to create a learning community, one that discusses issues, not just on the basis of emotion but on facts about how things work. Abandoning the traditional stance of journalistic objectivity to practice public journalism need not be a bad thing if we can substitute objectivity of journalistic method. It's a better standard anyway, and it can keep us honest".

Philip Meyer

Η χρονιά που φεύγει χαρακτηρίστηκε από ένα hype των social media στην ελληνική κοινότητα χρηστών του διαδικτύου. Οι λογαριασμοί σε πλατφόρμες όπως το facebook ή το twitter βαίνουν αυξούμενοι, ενώ δεν είναι λίγα τα παραδοσιακά μέσα που επιχειρούν ή θα επιχειρήσουν προσεχώς να διεισδύσουν και να εκμεταλλευτούν την έξαρση του φαινομένου. Γράφεται όλο και συχνότερα πως η κάλυψη γεγονότων από τα “κοινωνικά μέσα” είναι αμεσότερη, πληρέστερη και πως λειτουργεί ως πηγή εναλλακτικής ενημέρωσης, ως θεσμικό αντίβαρο στην εμπορευματοποίηση της είδησης και στην διαπλοκή των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης με κέντρα εξουσίας. Δεν λείπουν μάλιστα οι φωνές που καλούν για δημιουργία “κινήματος δημοσιογραφίας των πολιτών”.

Όλα αυτά βέβαια καλώς γράφονται και ηχούν κολακευτικά στα αυτιά των ακτιβιστών εκείνων που για τον άλφα ή βήτα λόγο επέλεξαν ως πεδίο δράσης το διαδίκτυο. Το αν όμως ανταποκρίνονται και στην πραγματική λειτουργία που επιτελούν τα grassroots media στην Ελλάδα είναι μία υπόθεση που δυσκολεύεται να σταθεί στη βάσανο της εμπειρικής απόδειξης.

Η μετάβαση από την εποχή της ΥΕΝΕΔ σε εκείνη του διαδικτύου σηματοδότησε και το πέρασμα από μία κατάσταση όπου η ροή της πληροφορίας ήταν περιορισμένη και κρατικά ελεγχόμενη σε μία άλλη, διαμετρικά αντίθετη της πρώτης. Σήμερα πλέον οι πηγές και ο όγκος των πληροφοριών καθιστούν την διαχείριση τους υπόθεση χρονοβόρα και εξειδικευμένη. Το αγαθό στο οποίο πλέον οφείλουμε να στοχεύσουμε δεν είναι τόσο η δυνατότητα πρόσβασης στην πληροφορία, όσο η στροφή του δημόσιου ενδιαφέροντος προς αυτήν. Και εδώ ακριβώς έρχεται να σκάσει το πυροτέχνημα των “κοινωνικών μέσων”:

Οι τραγικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών και η κάλυψη τους από υπερενεργούς web activists ήρθαν να επιβεβαιώσουν πως οι χρήστες των νέων μέσων αδυνατούν να φτάσουν στο επίπεδο δημοσιογραφίας που επαγγέλλονται. Από την παρακολούθηση του όρου ανασκόπησης #griots στο twitter αυτό που αποκομίζει ο αναγνώστης είναι η σε μεγάλο - εθελημμένη ή ακούσια - επικοινωνιακή διαχείριση των συναισθημάτων του κόσμου, η συνεχής μείξη του σχολίου με την είδηση και η μεταφορά ανόθευτης επαναστατικής γυμναστικής στην οθόνη του υπολογιστή. Γυμναστική η οποία κρατάει σε φόρμα μια αυτοανακυκλούμενη ομάδα ακτιβιστών αφήνοντας όμως παγερά αδιάφορο το ευρύ κοινό. Αν κάτι έπρεπε να υπάρχει και απουσίαζε, αυτό είναι η δημοσιογραφική μέθοδος της αντικειμενικότητας, της διασταύρωσης και επαλήθευσης, χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δημοσιογραφίας.

Θα ήταν άδικο και κοντόφθαλμο να ρίξουμε το φαινόμενο #griots στο καλάθι με τις άχρηστες εφευρέσεις. Όπως όμως και εξαιρετικά άδικη είναι η συλλήβδην αντιμετώπιση των παραδοσιακών μέσων μαζικής ενημέρωσης ως ξεπερασμένων ή μεροληπτούντων. Αν για παράδειγμα υπάρχει υπόνοια πως η "Κ" μεροληπτεί εις βάρος της μίας πλευράς, η υπόνοια αυτή μετατρέπεται σε βεβαιότητα για το indy.gr ή για ένα στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ που τουϊτάρει. Η δημοσιογραφία όμως δεν είναι τέχνη, είναι επιστήμη. Και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται ένθεν κακείθεν, με πρωταρχικό στόχο την στροφή των πολιτών στα δημόσια και στη διαχείριση της πληροφορίας ως προαπαιτούμενο όχι αντίδρασης, αλλά γόνιμης δράσης.