Πρόσφατα γεγονότα στη γενέτειρα του φιλελευθερισμού δείχνουν πως επιχειρείται και εκεί στροφή εις βάρος της προσωπικής σφαίρας των πολιτών και της ελευθερίας εν γένει. Από τον κλιμακούμενο κρατικό παρεμβατισμό στην οικονομία μέχρι την αύξηση του διαστήματος προσωποκράτησης χωρίς απαγγελία κατηγορίας και μέχρι τη δημιουργία συγκεντρωτικής βάσεως ατομικών δεδομένων, πολλές είναι οι ενδείξεις πως ο κρατικός μηχανισμός έχει αρχίσει να αμφισβητεί θεμελιώδεις αξιακές κατακτήσεις αιώνων, όπως το habeas corpus και λοιπές αρχές απορρέουσες από τη Magna Carta Libertatum.
Εκεί όμως η απάντηση έρχεται οργανωμένη και με σαφές πολιτικό πλαίσιο, πέρα από κάθε είδους πολιτικές σκυλεύσεις, οδομαχίες και εκτροπές της έννομης τάξης: Σύνολο αξιόλογων σωματείων, κινήσεων πολιτών και think tanks οργανώνουν συνέδριο σε πανεθνικό επίπεδο με σκοπό τον εντοπισμό των αιτιών και την παραγωγή προτάσεων για την αντιστροφή της δυσοίωνης αυτής τάσης.
Δεν κρύβω τον θαυμασμό μου για το επίπεδο πολιτικού πολιτισμού των Αγγλοσαξώνων, όπως επίσης δεν κρύβω την απογοήτευση μου που αδυνατώ να παρευρεθώ σε ένα τέτοιο γεγονός. Καλώ όμως όσους διακατέχονται από σεβασμό στην κοινή λογική και από αγάπη στα κοινά να αντλήσουν παραδείγματα από το συνέδριο αυτό που θα πραγματοποιηθεί τον ερχόμενο Φεβρουάριο στην καρδιά του Λονδίνου.
Αφορμή αυτής της ανάρτησης ο λογαριασμός μιας φίλης στο Facebook, στον οποίο μπορεί ο κάθε επισκέπτης να βρει από τα διανυκτερεύοντα φαρμακεία, μέχρι την αγαπημένη της τσιχλόφουσκα και το πόσα μπάνια έκανε το καλοκαίρι. Τους τελευταίους μήνες οι χρήστες της συγκεκριμένης πλατφόρμας αυξάνονται και πληθύνονται. Και καθώς αρκετοί από αυτούς δεν σπουδαιολογούν τις επιπτώσεις που έχει η δημοσιοποίηση προσωπικών τους δεδομένων στον κυβερνοχώρο, καλό είναι να κατανοηθεί η (υπερ)αξία που αποκτούν οι πληροφορίες αυτές.
Ενδιαφερόμενος μπορεί να είναι ο διαφημιστής της διπλανής πόρτας, ο διαχειριστής μιας εφαρμογής ή ακόμα και κάποιος που αντλεί χαρά παρενοχλώντας ανώνυμα. Επιφύλαξη οφείλουμε να εκφράσουμε για το δημόσιο, το οποίο κατά τα φαινόμενα το αγνοεί ως φαινόμενο ενός αιώνα στον οποίο ακόμα να εισέλθει. Προηγούμενο στην ελληνική νομολογία δεν υπάρχει, σε περίπτωση όμως που κάτι στραβώσει εφαρμογή βρίσκει το δίκαιο της πολιτείας του Delaware, ενώ κατά τόπο αρμόδια είναι τα ομοσπονδιακά δικαστήρια της California. Το κενό ασφαλείας που έχει δημιουργηθεί γίνεται εμφανές αν αποπειραθεί κάποιος να διαβάσει την πολιτική απορρήτου όπως έχουν προσπαθήσει να τη μεταφέρουν στα ελληνικά. Μεταφορά ενδεικτική προχειρότητας και ερασιτεχνισμού. Εφίσταται λοιπόν η προσοχή του χρήστη, ο οποίος μπορεί να ρυθμίσει την πρόσβαση στα ατομικά του δεδομένα, κόβοντας την όρεξη σε πολλούς επίδοξους stalkers.
"The proper goal of public journalism is to create a learning community, one that discusses issues, not just on the basis of emotion but on facts about how things work. Abandoning the traditional stance of journalistic objectivity to practice public journalism need not be a bad thing if we can substitute objectivity of journalistic method. It's a better standard anyway, and it can keep us honest".
Philip Meyer
Η χρονιά που φεύγει χαρακτηρίστηκε από ένα hype των social media στην ελληνική κοινότητα χρηστών του διαδικτύου. Οι λογαριασμοί σε πλατφόρμες όπως το facebook ή το twitter βαίνουν αυξούμενοι, ενώ δεν είναι λίγα τα παραδοσιακά μέσα που επιχειρούν ή θα επιχειρήσουν προσεχώς να διεισδύσουν και να εκμεταλλευτούν την έξαρση του φαινομένου. Γράφεται όλο και συχνότερα πως η κάλυψη γεγονότων από τα “κοινωνικά μέσα” είναι αμεσότερη, πληρέστερη και πως λειτουργεί ως πηγή εναλλακτικής ενημέρωσης, ως θεσμικό αντίβαρο στην εμπορευματοποίηση της είδησης και στην διαπλοκή των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης με κέντρα εξουσίας. Δεν λείπουν μάλιστα οι φωνές που καλούν για δημιουργία “κινήματος δημοσιογραφίας των πολιτών”.
Όλα αυτά βέβαια καλώς γράφονται και ηχούν κολακευτικά στα αυτιά των ακτιβιστών εκείνων που για τον άλφα ή βήτα λόγο επέλεξαν ως πεδίο δράσης το διαδίκτυο. Το αν όμως ανταποκρίνονται και στην πραγματική λειτουργία που επιτελούν τα grassroots media στην Ελλάδα είναι μία υπόθεση που δυσκολεύεται να σταθεί στη βάσανο της εμπειρικής απόδειξης.
Η μετάβαση από την εποχή της ΥΕΝΕΔ σε εκείνη του διαδικτύου σηματοδότησε και το πέρασμα από μία κατάσταση όπου η ροή της πληροφορίας ήταν περιορισμένη και κρατικά ελεγχόμενη σε μία άλλη, διαμετρικά αντίθετη της πρώτης. Σήμερα πλέον οι πηγές και ο όγκος των πληροφοριών καθιστούν την διαχείριση τους υπόθεση χρονοβόρα και εξειδικευμένη. Το αγαθό στο οποίο πλέον οφείλουμε να στοχεύσουμε δεν είναι τόσο η δυνατότητα πρόσβασης στην πληροφορία, όσο η στροφή του δημόσιου ενδιαφέροντος προς αυτήν. Και εδώ ακριβώς έρχεται να σκάσει το πυροτέχνημα των “κοινωνικών μέσων”:
Οι τραγικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών και η κάλυψη τους από υπερενεργούς web activists ήρθαν να επιβεβαιώσουν πως οι χρήστες των νέων μέσων αδυνατούν να φτάσουν στο επίπεδο δημοσιογραφίας που επαγγέλλονται. Από την παρακολούθηση του όρου ανασκόπησης #griots στο twitter αυτό που αποκομίζει ο αναγνώστης είναι η σε μεγάλο - εθελημμένη ή ακούσια - επικοινωνιακή διαχείριση των συναισθημάτων του κόσμου, η συνεχής μείξη του σχολίου με την είδηση και η μεταφορά ανόθευτης επαναστατικής γυμναστικής στην οθόνη του υπολογιστή. Γυμναστική η οποία κρατάει σε φόρμα μια αυτοανακυκλούμενη ομάδα ακτιβιστών αφήνοντας όμως παγερά αδιάφορο το ευρύ κοινό. Αν κάτι έπρεπε να υπάρχει και απουσίαζε, αυτό είναι η δημοσιογραφική μέθοδος της αντικειμενικότητας, της διασταύρωσης και επαλήθευσης, χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δημοσιογραφίας.
Θα ήταν άδικο και κοντόφθαλμο να ρίξουμε το φαινόμενο #griots στο καλάθι με τις άχρηστες εφευρέσεις. Όπως όμως και εξαιρετικά άδικη είναι η συλλήβδην αντιμετώπιση των παραδοσιακών μέσων μαζικής ενημέρωσης ως ξεπερασμένων ή μεροληπτούντων. Αν για παράδειγμα υπάρχει υπόνοια πως η "Κ" μεροληπτεί εις βάρος της μίας πλευράς, η υπόνοια αυτή μετατρέπεται σε βεβαιότητα για το indy.gr ή για ένα στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ που τουϊτάρει. Η δημοσιογραφία όμως δεν είναι τέχνη, είναι επιστήμη. Και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται ένθεν κακείθεν, με πρωταρχικό στόχο την στροφή των πολιτών στα δημόσια και στη διαχείριση της πληροφορίας ως προαπαιτούμενο όχι αντίδρασης, αλλά γόνιμης δράσης.
Όσοι επιχειρήσουν στο προσεχές διάστημα να δημιουργήσουν εντυπώσεις σχετικά με την επικείμενη απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους καλό θα ήταν να ρίξουν και μια γρήγορη ματιά στα περιθώρια που εκείνος αφήνει. Για του λόγου το αληθές ας ανατρέξουμε στα πρακτικά της αρμόδιας διαρκούς επιτροπής της Βουλής:
Η δυνατότητα που παρέχεται στον ιδιοκτήτη, να χαρακτηρίσει το κατάστημα του ως "αποκλειστικά καπνιζόντων", έρχεται ουσιαστικά και εκπαραθυρώνει την απαγόρευση στα περισσότερα κέντρα εστιάσεως και ψυχαγωγίας περιορίζοντας την στους αυστηρά δημόσιους χώρους. Γεγονός που κρίνεται κατ' αρχήν θετικά, αν αναλογιστούμε βέβαια πως η ετεροβλαπτική πρακτική του καπνίσματος λαμβάνει χώρα κατόπιν (έστω και μιας αμήχανης) συναίνεσης των ομοτράπεζων μη καπνιστών. Όταν δεν τολμάμε να αποδοκιμάσουμε κάτι με την συμπεριφορά μας δεν βοηθάει και πολύ να το εξορκίζουμε με τη φοβέρα της ποινής. Λίγο περισσότερη ειλικρίνεια εδώ νομίζω πως δεν θα έβλαπτε.
ο Πάσχος Μανδραβέλης στην εφημερίδα "Καθημερινή" στις 2.12.2008:
"Το πρόβλημα κάθε δικτατορικού καθεστώτος είναι ότι δεν έχει τους μηχανισμούς αυτοδιόρθωσής του. Η διαφωνία είναι ποινικοποιημένη - όχι μόνο πολιτικά, αλλά κυριολεκτικά. Το αποτέλεσμα είναι «ομόφωνα» το καθεστώς να οδεύει από το λάθος στην υπερβολή, από την υπερβολή στην αδικία και από την αδικία στις μαζικές δολοφονίες. Γι’ αυτό ο σταλινισμός δεν ήταν η αρρώστια του κομμουνισμού. Ηταν απλώς το σύμπτωμα. Ενα σπυρί που έβγαλε πολύ πύον και περισσότερο αίμα..."
Η επιτομή του σταλινισμού σε μία μόλις παράγραφο.
