Σπεύδει ο ψυχολόγος να μας υπενθυμίσει μια πολύ γνωστή καραμέλα της αριστεράς, αυτή τη φορά σε νέα συσκευασία: "Ο εγωιστικός καπιταλισμός κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και συρρικνώνει την αστική τάξη". Τα οικονομικά μεγέθη μιλούν από μόνα τους και ούτε οι ίδιοι πλέον τολμούν να ισχυριστούν πως οι φτωχοί γίνονται φτωχότεροι. Τους πειράζει μόνο που κάποιοι γίνονται πλουσιότεροι (απ’ αυτούς). Η βελτίωση του βιωτικού επιπέδου και η ανοδική πορεία των αγγλοσαξωνικών οικονομιών την τελευταία εικοσαετία είναι αδιαμφισβήτητες και σε μεγάλο βαθμό βασίζονται στους στύλους κατανάλωσης της αστικής τάξης. Η οποία αστική τάξη όχι μόνο συρρικνώνεται, αλλά σύμφωνα με έρευνα του μεγαλύτερου βρετανικού ασφαλιστικού οργανισμού Liverpool Victoria Ltd. έχει αυξηθεί κατά 44% από το 1966, ενώ το 2020 υπολογίζεται να υπερκεράσει σε ποσοστό την εργατική τάξη.
Αύξουσα κοινωνική κινητικότητα υπάρχει και στη Βρετανία, μόνο που τα τελευταία χρόνια δεν ορίζεται επί καθέτου άξονα. Γεγονός που ο James Oliver είτε αγνοεί είτε αποσιωπά. Ένα πρόχειρο παράδειγμα είναι ο σταθερά αυξανόμενος αριθμός αποφοίτων πανεπιστημίων που προέρχονται από οικογένειες κατώτερου οικονομικού επιπέδου. Ένα δεύτερο είναι η ανάδυση της Muddle Class, ενός συνόλου κοινωνικών ομάδων που αμφισβητούν τις παραδοσιακές κοινωνικές γραμμές διάκρισης, επαληθεύοντας το αξέχαστο “there is no such thing”.
Πέρα όμως από τα όποια μακροοικονομικά συμπεράσματα στα οποία φτάνει, είναι μάλλον ενοχλητικό πως αντί να δώσει ως κλινικός ψυχολόγος το πρόταγμα στον ασθενή και να ρίξει βάρος στις παρεκκλίσεις του ατομοκεντρικού μοντέλου, ο συγγραφέας αρέσκεται στο να λοιδορεί τις ίδιες τις δομές του καπιταλιστικού συστήματος, δίνοντας βάση όχι στον άνθρωπο, αλλά στην οικονομία. Καλά θα κάνει όμως να κοιτάξει λίγο και σε άλλες παραμέτρους των κοινωνιών αυτών. Δεν είναι η οικονομία που πάσχει, αλλά μία σειρά θεσμών μεταξύ των οποίων και η οικογένεια.
Όντως ο καπιταλισμός ενθαρρύνει τον σχετικιστικό υλισμό, δηλαδή την αύξηση της καταναλωτικής επιθυμίας. Όπως άλλωστε και η κερκίδα ενθαρρύνει την εκτόνωση του φιλάθλου. Όμως για να αποφύγουμε τον χουλιγκανισμό ούτε θα κλείσουμε ούτε και θα δαιμονοποιήσουμε τα γήπεδα!
Η χειραγώγηση των αριθμών και η αυθαιρεσία των συμπερασμάτων αποκαλύπτεται περίτρανα στην κατακλείδα του. Εκεί θεωρεί πως:"Η μόνη λύση για τη Βρετανία είναι να αποκτήσει έναν χαρισματικό ηγέτη, ο οποίος θα πείσει τον κόσμο ότι βαδίζουμε σε λάθος δρόμο και ότι θα πρέπει να υιοθετήσουμε το μοντέλο του κράτους πρόνοιας που χαρακτηρίζει τις δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες. Με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλίσουμε την αειφόρο και βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας μας, αλλά και θα μειώσουμε στο ήμισυ τη συχνότητα ψυχικών και διανοητικών διαταραχών μέσα σε λίγα μόλις χρόνια.
Εγώ θα τους πρότεινα να κλείσουν τελείως το μαγαζί και να κατέβουν Ελλάδα μεριά, που έχουμε και ήλιο. Τότε είναι που η συχνότητα ψυχικών διαταραχών θα μηδενιστεί σε λίγους μόλις μήνες, ως εκ (σοσιαλιστικού) θαύματος.
8 σχόλια:
Ενας 20άρης Βρετανός το 1978 είχε πολύ περισσότερες πιθανότητες να ανέβει στην οικονομική ιεραρχία της κοινωνίας του μέσω της εκπαίδευσης από ό,τι ένας 20άρης Βρετανός το 1990
all things equal θα είχε δίκιο αλλά επειδή ο τύπος παίζει με την λογική μας ας του θυμίσει κάποιος οτι το 1978 δεν υπήρχε ο ίδιος αριθμός αποφοίτων ανωτάτης εκπαίδευσης.
Σήμερα αν θές να ανέβεις γρήγορα ιεραρχικά στην αγγλία πρέπει να είσαι μέσης εκπαίδευσης υδραυλικός.
Πες τα Χρυσόστομε!
(Χρυσόστομο δεν είπαμε ότι σε λένε; :-) )
@Αντώνης
Και δεν είναι μόνο αυτό. Θα απέφευγα πάντως να μιλήσω για αριθμούς, μιας και δεν έχω διαβάσει το βιβλίο του (το οποίο σπεύδει να διαφημίσει).
Αξίζει να ρίξεις μια ματιά πάντως στα σχόλια του Guardian, όπου του ασκείται δρυμεία κριτική, κοινώς ξέσκισμα.
@mathiou
Χρυσόστομος είναι το καλλιτεχνικό μου.
Θεωρώ ότι μάλλον έπιασε τον τράγο από τα κέρατα... προβληματίζομαι ειλικρινά πάνω στη σχέση καπιταλισμού και σύχρονης κοινωνικής πραγματικότητας, πχ. ένα κομμουνιστικό καθεστώς, για να μεταβούμε στην άλλη όψη ίσως του ίδιου νομίσματος (?), θα ασκούσε καταπίεση προς μία εναρμόνιση των ηθών, η οποία είτε θα κατέληγε σε βίαια "αποτίναξη του ζυγού" είτε θα άνοιγε δρόμους έως σήμερα άγνωστους, αντίθετα ο καπιταλισμός, ο οποίος θριάμβευσε επιδεικτικά και πανηγυρικά (ἠ πανηγυριώτικα αν το θέλετε) οδήγησε πιο ομαλά (?) σε μία εκ βάθρων απευλευθέρωση από κάθε συντηρητική μεν αλλά συνεκτική και ενίοτε θεραυπευτική για το άτομο, κοινωνική άξία πχ. πέρασμα από την κλασσικού τύπου οικογένεια στην πυρηνική ή ακόμα και μονογονεϊκή. Πιστεύω ότι αν αναδιφήσει κανείς στη σχέση καπιταλισμού, φιλελευθερισμού, υπερεαλισμού και αποδόμησης κάπου θα ανακαλύψει μία βαθύτερη συγγένεια έστω και σε πολλά σημεία αντιθετική. Σίγουρα δεν κομίζω "γλαύκα εις Αθήνα" αλλά ίσως είναι καιρός να μην παίρνουμε αβασάνιστα το γεγονός ότι πρέπει να κοιτάμε με μία ολιστική προοπτική το παρόν της κακοδαιμονίας μας. Δεν θέλω να δώσω λαβές για μία υποστήριξη αριστερών ή δεξιών τάσεων απλά αναρωτιέμαι και ο ίδιος αν υπάρχει διέξοδος σε καθημερινά προβλήματα όταν και εφόσον η αιτία τους, η αρχή που τα δημιούργησε (αν θεωρήσουμε ότι αυτή είναι ο καπιταλισμός) είναι σαν τη Λερναία Ύδρα. Κάποιος είχε πεί, όποιος τον θυμάται παρακαλώ θα ήμουν ευγνώμων να μου τον κατωνομάσει, "ο καπιταλισμός είναι το πιο έξυπνο σύστημα ίσως και ανίκητο καθώς επιβιώνει στην ιστορία καθώς συνεχώς καταφέρνει και μεταλλάσεται"! Καταλήγω λέγοντας ότι σίγουρα δεν υπάρχει μαγική λύση για τίποτα αλλά και η μαγεία του προβληματισμού χωρίς συγκεκριμένες λύσεις ή τουλάχιστον εφικτές είναι σαν εκείνο το επεισόδιο από τα στρουμφάκια, όπου ενώ απουσιάζει ο Μπαμπαστρουμφ ο Σπιρτούλης προσπαθεί να δώσει λύσεις στο στρουμφοχωριό πειραματιζόμενος με το μαγικό βιβλίο...!
*aples skepseis kanw den exw katalhksei pouthena
Ωραίο το τελευταίο με τα στρουμφάκια!
Η διαφορά μας είναι πως στο δικό μας οικουμενικό στρουμφοχωριό δεν υπάρχει ούτε μαγικό βιβλίο ούτε Μπαρμπαστρούμφ (εκτός ίσως αν ονομάζαμε έτσι τον Alan Greenspan).
Τον καπιταλισμό τώρα, αδυνατώ να τον εκλάβω ως κάτι περισσότερο από μία έκφανση της ατομικής μας ελευθερίας. Το λάθος στο οποίο κατά τη γνώμη μου υπέπεσε ο συγγραφέας εντοπίζεται εκεί όπου προσπαθεί να τον συνδέσει με μία φιλοσοφική έννοια, τον υλισμό. Εκεί το χάνει το μπαλάκι, θολώνοντας έννοιες και συμπεράσματα.
Η εφαρμογή καπιταλιστικών αρχών δεν αποδομεί απαραίτητα κοινωνικές αξίες. Αντιθέτως, ενίοτε αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την επανεκτίμηση και ορθολογικό επανακαθορισμό του ρόλου πλειάδας θεσμών. Αυτοί εντός του καπιταλιστικού συστήματος εξελίσσονται ανταποκρινόμενοι σε υπαρκτές ανάγκες ή εναλλακτικά αποστεώνονται και παρακμάζουν.
Ο δε καπιταλισμός δεν είναι απλά το πιο έξυπνο σύστημα, αλλά θα έλεγα και το μοναδικό υπάρχον. Το μόνο που ανταποκρίνεται στην ανθρώπινη φύση, καθώς οι ανάγκες της ιδιοκτησίας, του κέρδους, το μεράκι της εμπορίας, είναι βαθιά ριζωμένες στον άνθρωπο - κι αυτές τις ανάγκες εκφράζονται μέσω του συστήματος αυτού. Ο άνθρωπος γεννιέται καπιταλιστής. Οι όποιες εγγενείς αδυναμίες και υπερβολές του συστήματος διαχρονικά εξισορροπούνται, λιγότερο ή περισσότερο ανώδυνα και κατά την προσωπική μου γνώμη αυτοματικά.
Ελπίζω να μη σου στρουμφίζω τ’ αυτιά. Ο προβληματισμός σου σε κάθε περίπτωση απαραίτητος και εποικοδομητικός, Πορφύριε :-)
Εγώ πάντως που ζω στην ηλιόλουστη Κρήτη εμφανίζω έντονα συμπτώματα μελαγχολίας και κατάθλιψης όταν αντιλαμβάνομαι τον ανορθολογισμό της χώρας που ανακάλυψε τον ορθολογισμό... Μάλλον θα φταίει ο τρισκατάρατος φιλελευθερισμός του Ιντερνετ που μου επέτρεψε να το αντιληφθώ...σωστά Αλέκο, Αλέξη, Αλέκα;...
Εδώ πάντως θα αποστασιοποιηθώ.
Αν κάτι χαρακτηρίζει τη φιλελεύθερη σκέψη, αυτό είναι η αισιοδοξία και η πίστη στις δημιουργικές δυνάμειςτου ανθρώπου.
Ας αφήσουμε αγαπητέ Δευκαλίωνα τη μελαγχολία και την κατάθλιψη σε όλους αυτούς τους μίζερους, εγχώριους και εισαγωγής , που μας φέρνουν χρόνια τώρα την καταστροφή.
κάθε πίστη που υπόσχετε ανταμοιβή και ευτηχία μου φαίνεται παρηγοριά άνανδρη καλή για τους γέρους τους αδύνατους και τους χορτοφάγους
(Νίκος Καζαντζάκης,αναφορά στον Γκρέκο)
απάντηση στον κύριο που περιμένει τον ηγέτη να τους βάλει ξανά στον ίσιο δρόμο.
υ.γ. καλά το νέο ποστ με τον αλέκο και την Αλέκα είναι όλα τα λεφτά
Δημοσίευση σχολίου